e

Glosario

Voces do E
[últ. rev.: 23/11/2022]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
esse, essa, esso ~ [isso] pron. dem. 'ese, esa, iso'. Cf. desse
A forma invariábel isso só aparece en contracción coa preposición de. Vid. desse
A combinación de demostrativo con algúns substantivos como dia ou ida ‘vez, ocasión’ forma expresións de carácter temporal sen presenza da preposición en
58.3 esse faz oj’a mí saber / qual coita Deus fezo maior / de quantas coitas quis fazer||86.9 Mais, de pran, algũa sazon / an esses sabor d’outra ren||109.13 Esses vossos olhos me fazen que non ei eu poder de m’encobrir||115.19 ca lhe daredes vós esse saio[n]||115.27 «Confunda Deus quen te deu esse don / nen quen te fezo jograr ne[n] segrer»||126.9 ca os meus olhos van catar / esse vosso bon parecer||165.3 Quando mi agora for e mi alongar / de vós, sennor, e non poder veer / esse vosso fremoso parecer||228.3 Niun consello, sennor, non me sei / a esta coita que me faz aver / esse vosso fremoso parecer||325.8 non cuidava esse di’a chegar / viv’aa noite||387.18 e forçad’esse coraçon||457.2 Tanto sei de vós, ricomen: pois fordes n[a] alcaria / e virde-la azeitona, ledo seeredes esse dia||457.12 e virdes as azeitonas jazer per esses lagares||457.13 trilha-las-edes [ena] pia con esses ca[l]canh[a]res||531.8 mais esse vosso parecer / me faz assi o sén perder||532.5 o gran mal que mi faz sofrer / esse vosso bon parecer||558.5 E por én / peç’eu tant’a Nostro Senhor: / que vos mud’esse coraçon||751.4 nen mi mandedes a ess’ala ir||760.5 ora vos par’e vos digo / ca nunca ja esse [preito] / mig’, amigo, sera feito||760.8 [E] de pran non son tan louca / que ja esse preito faça||766.6 e vós ide-vos chegando lá todas per ess’estrado||767.15 ca nunca eu esse tal vi||819.4 – Ai amiga, que mal conselh’ess’é||855.6 assi me ten forçado voss’amor / de tal força que non posso fugir / a esses olhos||855.14 que nen ũu galardon / non ei de vós senon quando catar / vou esses olhos que por meu mal vi||855.20 e por én / a mia ventura me trag’or’assi / atan coitado, ... / por esses olhos||857.7 aver esses olhos veer / e desejar o vosso ben, senhor||960.6 esses lhi quer’eu en conto filhar||960.10 esses dias mi cont’El, se quiser, / que eu con ela viver||963.21 ben sei / que vos faria de grad’ess’amor||1013.2 Ai mia filha, por Deus, guisade vós / que vos veja [e]sse fustan trager / voss’amig’, ...||1094.9 Lazerar-mi-á esse perjurado||1284.6 O que vistes esse dia / andar por mí mui coitado / chegou-m’ora seu mandado||1315.5 o amor que eu levei de Santiago a Lugo, /  esse me aduz, e esse mi adugo||1315.5 o amor que eu levei de Santiago a Lugo, / esse me aduz, e esse mi adugo||1400.9 «Esse sinal é suso na moleira?»||1400.25 assi soubestes dizer, com’arteira, / esse sinal que vos non parecia||1401.17 esse me disse que por oraçon, / ..., / por aquesto se partiu del Amor||1444.10 e dizen esses con que vós trobades / que de trobar nulha ren non sabedes||1477.11 ... / en esse vosso rostro||1478.2 Don Bernaldo, pesa-me que tragedes / mal aguadeir’e esse balandrao||1478.6 ca esse non é tal / que vos vós so el muito non molhedes||1489.57 e Lopo Gato, esse filho da freira||1501.11 e non trobedes cabo Santaren / con esses juizes que vós queredes||1513.21 «Ess’é que foi con os lobos arar!»||1521.7 Ess’é o verv’antigo||1613.11 que atan bel cuu come esse vosso, / ..., / que o non possan en toda a terra achar / de San Fagundo atá San Felizes||1613.16 E, Don Pedro, os beiços lh’er põede / a esse cuu||1645.7 log’esse dia cinc soldos tornou
113.7 – Vós, que es[s]as donas vistes, / falaron-vos ren d’amor?||128.3 essa faz a min Deus amar||128.4 e essa me ten en poder||128.5 e essa ést’a mia sennor||128.6 e essa me faz o maior / ben deste mundo desejar||148.10 essa per ren non na quer’eu leixar||313.2 Quand’oj’eu vi per u podia ir / a essa terra u é mia sennor||493.10 e pesa-m’ende porque essa ida, / de prez que ouve máis, ... / venceu ela||507.7 E essa que vos vai dizer / que trobo porque me pag’én / e non por vós, ... / mente||578.7 ca demo lev’essa ren que eu der / por enfinta fazer o mentiral / de min||713.8 e con essa coita se foi d’aqui||924.10 essa sei de coraçon ben querer / máis de qua[n]tos donas quiseron ben||974.3 essa mi faz a mí peior: / ...||1063.20 essa me soube de guisa guisar / que non ouvess’eu ben d’Amor nen d’al||1068.7 Essa que Vós fezestes melhor parecer / de quantas sei, ai Deus, fazede-mi-a veer||1072.10 essa foi eu das do mund’escolher / [...]||1315.2 ou qual é essa fremosa de que vos vós namorastes?||1315.7 ou qual é essa fremosa que vos tan ben parecia?||1315.12 ou qual é essa fremosa de que sodes namorado?||1338.4 Se vós, Don Foão, dizedes / que deverades de casar / con molher de maior logar / que essa que vós teedes||1341.4 Per essa guisa se foi cofonder / Martin Vaasquiz||1354.4 «Non é aqui essa, / alhur buscade vós essa, / mais é aqui a abadessa»||1354.5 «Non é aqui essa, / alhur buscade vós essa, / mais é aqui a abadessa»||1361.6 polas selas que lh’oio / renger, por essas guario||1380.5 ca errou essa que quis dar||1388.2 Joan Fernandes, que mal vos talharon / essa saia que tragedes aqui||1417.18 ja-que era de Pedr’Agudo / essa razon en que vós i trobastes||1435.25 al é de fazer, / ca essa tinta / mal pinta||1438.1 Es[s]’é sela muito dura / e dana sa pregadura||1440.45 perque vos aa sobida / cansou essa cordovea||1477.21 por que non entendedes / como son covas essas caaveiras?||1478.21 e non pode seer / que vos non molhedes en essa terra||1489.54 ca ja vos tarda essa gente da Beira||1559.8 que el muitas vezes disse / per essa per que o come / quantas én nunca diss’ome||1612.17 Donzela, vós sodes ben-talhada / se no talho erro non prendedes / ou en essa saia que vós tragedes||1615.4 estas doas vos envio / porque sei que sodes essa / dona que as merecedes||1626.2 o[u de] pran essa cabeça non é / a que vós antano, per bõa fe, / levastes quando fomos a Geen||1671.13 «U ést’essa conca bispal / de que vós falades assi?»
79.10 por esso quer’eu mui gran ben querer / a esta dona en que vos falei||376.7 per esso me fezestes ben / sempre levar assaz d’afan / por vós, mia sen[h]or||398.18 e per esso guaria||564.23 Non vos ten prol / esso que dizedes||593.16 – Non querra Deus esso, senhor||751.9 – Leixemos ess’e falemos en al||798.14 e querrei ja mentr’eu viver / esso que eu de viver ei||808.8 ca ess’é o meu ben||963.13 ben vos podia tod’esso fazer||1008.15 E quen vos a vós esto conselhou / mui ben sei [eu] ca vos conselhou mal, / e con tod’esso ja vos ren non val||1234.9 – Non dizen, madr’, esso, cada pousada, / os que trobar saben ben entender||1234.20 – Coidades vós, madre, que é tan sage / que podess’el con mig’esso põer?||1237.49 – Pedr’Amigo, esso nada non val||1246.7 – Tod’ess’, amiga, ben pode seer||1274.26 – Por ess’, amiga, venha mal a quen / vos amar||1401.24 [e] farei esso, se Deus mi perdon||1419.23 – Joan Perez, por mal dizer / vos foi esso dizer alguen||1419.28 pois vos esso fez creer||1430.32 – Vós, Don Vaasco, tod’esso m’é ben||1431.23 – Joan Soarez, por me deostardes / non perç’eu por esso mia jograria||1432.18 [o] demo lev’esso que teu criia||1442.12 com’esso dizes, ar di ũa ren: / ... ||1501.4 aqui fazed’esso que én sabedes||1521.11 «Esso, ai Don Foão: / “Castanhas saidas [e velhas per souto”]»||1675.25 Esso vos quer’eu dizer

esso pouco 'ese pouco tempo'
72.9 esso pouco que eu poder / viver no mundo, se quiser / Deus, assi viverei por én||214.5 e esso pouco que vosc’estever / entender ben, sennor, se vos disser / algũa ren||396.22 E esso pouco que ei de viver / vive-lo-ia a mui gran prazer||399.1 Esso mui pouco que oj’eu falei / con mia sennor gradeci-o a Deus||423.19 mais esso pouco que eu vivo for, / pois assi é, no’me quero queixar / deles||524.17 pois eu certo sei / que, esso pouco que ei de vive[r], / que nen un prazer nunca veerei||722.15 mais esso pouco que el vivo for / farei-vo-lh’eu o que m’el faz sentir

en essa ora loc. adv. temp. 'entón, nese mesmo momento'
484.24 e diss’en essa ora: / ...