f

Glosario

Voces do F
[últ. rev.: 08/06/2023]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
fe s. f. 'fe, relixión, crenza'
1334.12 e, maestr’Ali, que moiras en fe, / d’Alvar Rodrig[u]iz sab’ora como é / e se fode ja este mour’infante||1335.12 ca maestr’Ali jura per sa fe / que ja d’Alvar Rodrig[u]iz certo é / que fod’o mouro como fode outr’ome

Con fe rexístranse diversas frases aseverativas, todas elas moi frecuentes nos textos trobadorescos co significado de ‘certamente, con certeza, abofé’
a bõa fe loc. adv. af. 'certamente, sen dúbida, abofé'. Cf. per bõa fe, a la minha fe, a la (minha) fe
1319.6 jurando-lhe ante que, a bõa fe, / non na er le[i]xe como a leixou||1319.13 mais, se a quer desta sanha tirar, / a bõa fe lhe conven a jurar / que a non le[i]xe en neun tempo ja
a la (minha) fe loc. adv. af. 'certamente, sen dúbida, abofé'. Cf. a bõa fe
230.5 [e] sei eu d’El ũa ren, a la fe||241.29 A la fe, nenllur||890.11 atal terra cuido eu de guarir / que ben entendan meu mal, a la fe||990.20 o melhor Don Lopo, a la fe, / que foi nen ja máis non sera?||1008.4 mais, a la fe, non ei end’eu pavor||1192.8 Bon dia vejo, / pois vos vej’aqui, meu amigo, meu, a la fe, sen al||1261.16 se por mesura non foss’, a la fe, / se vos eu [vira, non mi venha ben / nunca de Deus nen d’onde m’oje ven]||1469.19 pero da morte ei sabor, a la fe||1499.5 e, por aver casament’, a la fe, / d’ome, nunca vós tan gran coita vistes||1547.1 A la fe, Deus, senon por vossa madre, / ..., / fezera-vos én pesar||1619.10 e cuid’eu, a la fe, / que vo-lo mande põer en un pao
533.15 de quantas outras [e]no mundo son / non lhi fez par, a la minha fe, non
a poder e per bõa fe loc. adv. af. 'con absoluta certeza'. Cf. a poder, per bõa fe
25.5 ca de pran é, / a poder e per bõa fe
per bõa fe ~ per boa fe loc. adv. af. 'certamente, sen dúbida, abofé'. Cf. a bõa fe, a la (minha) fe

25.22 e, per bõa fe, mia senhor, / mui gran verdade vos direi: / ... ||52.25 mais aque-m’en vosso poder, / per bõa fe, que d’outra non||53.1 Per bõa fe, fremosa mia senhor, / sei eu ca máis fremoso parecer / vos fez Deus||53.23 e ei mui gran pavor / d’averdes vós en mia mort’a perder / gran mesura, fremosa mia senhor, / per bõa fe||57.16 Vedes, macar m’oj’eu por vosso ben / assi perço, senhor, per bõa fe||63.18 que mi non faredes maior / ben ja nunca, per bõa fe, / ca me fezestes||65.11 con tod’est’ora non ei eu poder, / per bõa fe, de null’enveja aver / a null’ome||65.17 e porque sei tan ben, per bõa fe, / que non sei cousa no mundo mellor||67.11 que eu primeiramente vi, / per bõa fe, atal moller||69.8 E per bõa fe, mia sennor, / por quite me tenn’eu d’aver / vosso ben||70.16 E quitou-me por sempre, mia sennor, / per bõa fe, de nunca eu saber / sen veer-vos, sennor, que x’é prazer||73.23 E ja, entanto com’eu vivo for, / per bõa fe ben me dev’a tẽer / por ome mui desaventurado||74.25 e, per bõa fe, ja pelo grado / de mia sennor, per que m’est’aven, / seu amor non faria mal / a null’ome nado||75.10 pero, sennor, per bõa fe, / todo vo-l’eu cuid’a sofrer||90.21 ca me non sei / consell’aver nen viverei, / per bõa fe, se vos pesar||139.15 e, se El me perdon, / desamo min porque me desamades, / per bõa fe, mia sennor||163.8 Non vos á prol, per bõa fe||175.17 ca eu a outre nunca o direi, / per bõa fe||177.9 per bõa fe, esto sei ben||177.12 se Nostro Sennor me dé ben / dela, que eu quero gran ben, / per bõa fe||184.8 Per bõa fe, entendo ben / ... / [...] / ca non vos [vou] prazentear||185.8 ca nunca dona vi / con tanto ben quanto lhi Vós fezestes, / per bõa fe||186.13 quando a vejo quan fremosa é / e a vejo falar, per bõa fe, / ..., saio de meu sén!||194.2 Ai mia sennor e meu lum’e meu ben, / per bõa fe, verdade vos direi||194.30 ca morrerei cedo, per bõa fe, / por vós||197.23 E por aquest’eu viver non querria, / per bõa fe||198.9 E por quant’eu esto dixe, devia / mort’a prender, per bõa fe, por én||199.10 E vou-me d’ontr’as gentes alongando / por tal que me non pregunten por én, / per bõa fe||200.5 pois me tan bõa dona fez morrer / e mi ora fez veer outra moller, / per bõa fe||202.12 mais, se verdad’é, / log’eu a dona sei, per bõa fe||203.19 e por én sei eu ben, per bõa fe, / que non fez Deus a esta coita par||203.27 vedes que faç’enton, per bõa fe: / ... ||206.9 pero vivo assi, / per bõa fe, a gran pesar de min||207.19 e quant’El sempre no mund’entendeu / de que eu mui gran pesar prenderia, / per bõa fe, d’ali mi-o fez prender||215.15 E, per bõa fe, mia sennor, / amei-vos muito máis ca mí||218.2 A mellor dona que eu nunca vi, / per bõa fe, nen que oi dizer||218.6 e sennor das que vi / de mui bon preço e de mui bon sén, / per bõa fe||219.24 nen eu nunca o creerei / por aquesto, per bõa fe||226.17 E, mia sennor, per bõa fe, / punnei eu muito de fazer / o que a vós foron dizer||238.9 ca ben assi faz a min mia sennor / e máis fremosa dona nen mellor / de quantas oj’eu sei, per bõa fe||239.9 E quen vivess’assi viveria, / per bõa fe, en gran coita mortal||266.23 E ar quero-vos ora consellar, / per bõa fe, o mellor que eu sei||274.5 por aver nom’assi, per bõa fe||276.2 Sennor, por Deus, que vos fez parecer, / per bõa fe, mui ben e ben falar||279.2 Sennor e lume destes ollos meus, / per bõa fe, direi-vos ũa ren||279.13 nunca despois vi] / per bõa fe, se mui gran pesar non||280.10 e morte m’é, sennor, per bõa fe||295.12 per bõa fe, / pois s’esto f[az e non posso morrer, / toda-las cousas se poden fazer], / que son sen guisa||298.8 E cuido-ll’eu sempr’a dizer / quando a vir, per bõa fe, / a coita que me faz aver||313.9 mas ouvi gran coita, per bõa fe||323.9 E, se m’ende ‘lguen pedir / a conselho, per bõa fe, / direi-lh’eu quan gran coita é||326.13 Non a amo, per bõa fe, / por nunca seu ben aver ja||332.4 per bõa fe, todo por mal de min / a fezo Deus de muito ben senhor||335.13 Rogastes-mi, amiga, per bõa fe, / que lhi fezesse toda via ben / por vós||338.7 Per bõa fe, de mia mort’ei sabor||338.13 per bõa fe, gran sabor per-ei / con mia morte||357.13 Muito vivi, senhor, per bõa fe, / sofrendo mal que non posso sofrer||363.4 ca sei, de pran, pois m’eu partir, / que mi averra, per bõa fe||368.8 ca, per bõa fe, á mui gran sazon / que ei eu [gran] medo de mia senhor / mui fremosa||369.10 ca nunca pude veer / outra dona, sennor, per bõa fe, / tan mansa nen tan aposto catar||390.11 e sei mui ben, per bõa fe, / que ja sempr’assi andarei||393.9 e juro-vos, per bõa fe, / que nunca lhis eu máis direi||396.17 e vej’as casas u ja vi alguen, / per bõa fe, que me nunca fez ben||400.14 – Amo-vos tanto que eu mui ben sei / que non podia máis, per bõa fe||402.4 e servi-vos assi, / per bõa fe, polo que vos direi||410.13 e tẽer / pola maior coita, per bõa fe / de quantas foron nen son nen seran||417.10 des que vos soube mui gran ben querer, / per bõa fe, sempr’eu esto temi||419.13 E por maior ei eu, per bõa fe, / aquesta coita de quantas fara / Nostro Sennor||420.8 ca mui gran sabor ei, / per bõa fe, de máis non guarecer||421.18 ca m’é mui mester / de mi-a dar El, que o pode fazer, / per bõa fe, se o fazer quiser||434.4 e, per bõa fe, ... / quantos saben que vos eu quero ben / diran que vós me matastes, sennor||436.3 Des oje-mais me quer’eu, mia sen[n]or, / quitar de vos mia fazenda dizer, / per bõa fe, se o poder fazer||439.2 Tan muito mal me ven d’amar / a mia sennor, per bõa fe, / meus amigos, que assi [é] / que ei a dizer con pesar||440.14 Este consello non poss’eu fillar, / pero m’assi vejo, per bõa fe, / morrer por vós||460.6 E queremos riir / eu e Gonçalo Mar[t]ĩiz, que é / ome muit’aposto, per bõa fe||491.30 E, con tod’esto, ainda faz al / con o[s] livros que ten, per bõa fe||504.3 En gran coita, senhor, / que peior que mort’é, / vivo, per bõa fe||509.14 Grave vos ést’, ... / que non podia máis, per bõa fe, / de que vos am’, ...||515.14 cuid’eu, per bõa fe, senhor, / que averiades doo de min||516.7 E des que m’eu, senhor, per bõa fe, / de vós parti, creed’agora ben||523.14 nen veerei ja, per bõa fe, / u non [vir] vós, que eu por meu mal vi||528.14 Quix e querrei e quero ben querer / a quen me quis e quer, per bõa fe, / mal e querra||536.13 ant’errades muito, per bõa fe, / de me matardes, fremosa senhor||543.14 Tantas coitas passei de-la sazon / que vos eu vi, [senhor], per bõa fe, / que non poss’osmar a maior qual é||554.5 mais sei que non / mi poderiades tolher, / per bõa fe, nen un prazer||564.27 ca meu coraçon non é / nen sera, per bõa fe, / senon no [que] quero ben||572.10 e por esto faz sen falha / mui gran razon, per bõa fe||598.19 ca, per bõa fe, / mui gran temp’á que este mal passou / per nós||618.14 ca diz de min gran mal, per bõa fe, / e de vós, amiga, cada u sé / falando||630.16 se me vissen, nunca, per bõa fe, / terrian meu amigo por sandeu, / [madre, e que por min ensandeceu]||636.2 e ja, per bõa fe, / non a rece’, e vedes por que é||638.20 Quanto mal, [mia] senhor, per bõa fe, / á en tal vida?||652.10 e, per bõa fe, / tenh’olh’e ve[j’, e non posso veer, / meu amigo, que mi possa prazer]||658.3 madre, per bõa fe, leda m’and’eu||672.4 E por aquest’, alongada querria, per bõa fe, / seer d’u está mia madre||684.5 e tal queixum’end’ei / que direi, amigo, per bõa fe, / como parec’e seu nom’e quen é||684.19 E, poi-lo eu disse[r], per bõa fe, / pesar-vos-á, pois souberen quen é||685.22 ca, pois sen vós for, / non poderei viver, per bõa fe||687.20 E pero vos ir queredes, / non diredes, per bõa fe, / con dereito que per min é||696.16 pois per al non pode guarir, / ben vos juro, per bõa fe||702.6 – Madre, creer-vos-ei eu d’al / e non desto, per bõa fe||712.3 foi-s’o meu amig’, e o meu coraçon, / donas, per bõa fe, / ala ést’u el é||745.13 Vee-lo-ei eu, per bõa fe, / e direi-lhi tan gran prazer / per que el dev’a gradecer||754.7 Des que s’el foi, per bõa fe, / chorei, madre, dos olhos meus / con gran coita||769.15 e, per bõa fe, / outro gran prazer vos direi||798.1 Ai amiga, per bõa fe, / nunca cuidei, ... / viver tanto como vivi / aqui u meu amigo é||865.12 ca muitos anos avemos passados / que non morou nosco, per bõa fe||893.7 ca, de-lo dia, sennor, que vos vi, /  per bõa fe, nunca coita perdi / por vós||893.9 que eu por mal de mí amei / des que vos vi, per bõa fe, sennor||941.16 se viver, viverei, per bõa fe, / como vive quen á coita d’amor||950.3 Non vi molher des que naci / tan muito guardada com’é / a mia senhor, per bõa fe||954.8 Fez-vos ben falar e ben parecer / e comprida de ben, per bõa fe||956.11 por én desejo no meu coraçon / aver tal ben dela, per bõa fe||960.17 ca par de morte m’é, per bõa fe||963.11 Per bõa fe, senhor, / se eu podesse comigo poder, / ben vos podia tod’esso fazer||963.18 «Per bõa fe, senhor, / ..., / ..., ben sei / que vos faria de grad’ess’amor»||965.8 Pero que ome part’o coraçon / das cousas que ama, per bõa fe||1014.7 E gran sazon á ja, per bõa fe, / que el[e] meu ben podera aver||1017.1 Entend’eu, amiga, per bõa fe, / que avedes queixum’, u al non á, / de voss’amigo||1020.7 – Preguntar-vos quero, per bõa fe||1024.7 Per bõa fe, non lhi poss’eu fazer / ben, e vai triste no seu coraçon||1024.14 Queixa-s’el e diz que sempre foi meu / e diz gran dereito, per bõa fe||1037.14 E, se lh’aprouguer de dormir ala / u el é, prazer-mi-á, per bõa fe||1050.15 Sei que vos disseron, per bõa fe, / que falei con outr’om||1055.10 tan muito ben ouví de vós dizer, / per bõa fe, que non pud’al fazer||1062.13 E, mia senhor, per bõa fe, / por vós me ten forçad’Amor||1062.18 e por est’é meu mal-viver, / ai mia senhor, per bõa fe||1062.19 Per bõa fe, non é meu ben / nen é mia prol viver assi||1062.24 per bõa fe, non é meu ben||1090.11 por én nunca me poden entender / o mui gran ben que vos eu sei querer / nen o sabor d’oir en vós falar, / per bõa fe||1092.31 e non sei, / per bõa fe, nulha parte de min||1105.7 ca, per bõa fe, sempre m’eu guardei / quant’eu pudi de lhi pesar fazer||1105.14 ca nunca eu tamanha coita vi / levar a outr’ome, per bõa fe, / com’eu levo||1114.10 e gran temp’á ja, per bõa fe, / que non foi i ||1127.9 Doo deviades aver / de min, senhor, per bõa fe, / pois quanto mal ei per vós é||1128.8 ca ja i fezo todo seu poder, / per bõa fe||1135.1 Assanhei-me-vos, amigo, per bõa fe, con sandece||1190.13 Per bõa fe, ben baratou / de a por mí bõa fazer, / e muito lho sei gradecer||1192.2 Ai meu amigo, / meu, per bõa fe, e non d’outra, per bõa fe, mais meu||1192.2 Ai meu amigo, / meu, per bõa fe, e non d’outra, per bõa fe, mais meu||1197.14 e vi-lhes criar, / per bõa fe, mui fremosas pastores||1199.14 E que gran torto que m’agora ten / en dizer, amiga, per bõa fe, / que o mandei ir!||1211.2 Mandad’ei migo qual eu desejei, / gran sazon á, madre, per bõa fe||1213.13 Per bõa fe, non vos conselhou ben / quen vos esta tardada fazer fez||1220.13 E fez-mi Deus nacer, per bõa fe, / polo meu mal||1222.7 E, per bõa fe, sempre lh’eu querrei / o maior ben de pran que eu poder||1225.15 Vi-m’eu con estes olhos meus / amigo d’amiga, que lh’é / muit’amigo, per bõa fe||1228.7 E non fica per mí, per bõa fe, / d’aver meu ben e de lho guisar eu||1228.13 E, per bõa fe, non fica per mí / quant’eu poss’, amiga, de lho guisar||1231.25 ca sei, / per bõa fe, outras donas que an / falad’en como vo-lo tolherán||1231.28 – Amiga, non, ca o poder non é / seu nen delas, mais meu, per bõa fe||1240.8 – Per bõa fe, amiga, ben vos digo / que u estava mig’en vós falando / esmoreceu||1242.18 pois ben sabedes vós de mí que non / poss’eu sen el viver, per bõa fe||1246.23 per bõa fe, que mi non prazera, / pero d’el morrer non mi praza én||1248.13 ca d’el morrer, madre, per bõa fe, / mi pesaria quanto mi pesar / máis podesse||1260.9 E ando maravilhada / porque tanto tarda, se é / viv’e sab’én, per bõa fe||1263.20 e assi é / que perderei, per bõa fe, / o corpo, ca non outr’aver||1273.5 nunca depois dormi, per bõa fe, / des que s’el foi||1273.20 porque non sei que é / del, amigas, e se el coitad’é / por mí, e eu por ele, per bõa fe||1279.8 tan ben se sab’a todos defender / en seu trobar, per bõa fe, / que nunca o trobadores vencer / poderon||1313.10 mais, per bõa fe / non pud’eu del máis de tanto aprender||1338.6 ca pera vós, per bõa fe, / é ela, que tan bõa é||1429.14 E ben seria meu mal e meu dano, / per bõa fe||1464.5 Per bõa fe, ben guisado chegou aqui Don Foã[o], / pero non vẽo no maio||1488.13 per quanto el a mí avia jurado / que, mentr’atan pastor fosse com’é, / que non casaria, per bõa fe||1513.27 i á de correger, per bõa fe, / máis que nos meus, en que m’ides travar||1533.9 E pesará a vós muit’, eu ben o sei, / do que vos eu direi, per bõa fe||1553.20 que nunca ja, ... / pode veer, per bõa fe, / a face do que nos comprou||1620.12 que, poi-lo capelan, per bõa fe, / sobre min filh’e seu feit’en min é, / ajuda-l’-ei||1623.7 e Don Lopo [Lias] diss[e] enton, / per bõa fe, que ja x’el melhor vira||1626.3 o[u de] pran essa cabeça non é / a que vós antano, per bõa fe, / levastes quando fomos a Geen||1628.13 como sera peior que é / quen peior é, per bõa fe, / de quantos fez nen fara Deus?||1631.12 e as tetas pendoradas / e mui grandes, per bõa fe||1632.17 que gran torpidad’é / quen mal nen ben del diz, per bõa fe||1652.5 mais esto non poss’eu creer, / mais creo-mi al, per bõa fe||1665.3 mais non o creo, per bõa fe, / ca mi fui eu a verdad’én saber||1676.20 E leixei eu assi, per bõa fe, / Joan Baveca e Pero d’Ambrõa
Existen tres pasaxes en que per bõa fe aínda non funcionan como unha locución propiamente dita
807.9 e vi-a / eu por meu mal, sei-o per bõa fe||886.10 e juran per bõa fe / que esta coita non á par||1265.16 esto vos dig’ora per bõa fe: / ...
54.5 Mais pero vos pregunt’, eu ben o sei, / per boa fe||59.1 Per boa fe, meu coraçon, / mal me per-fostes conselhar||61.6 Pero a dona que eu vi falar / nunca melhor nen melhor semelhar / mi-o faz a mí, per boa fe, fazer||177.5 Ca, Deus-lo sabe, poi-la vi, / nunca ja máis prazer ar vi, / per boa fe, u a non vi||207.24 E se El aqui ouvess’a viver / e lh’eu por én podesse mal fazer, / per boa fe, de grado lho faria!||227.16 tod’outra ren me fez escaescer, / per bõa fe||276.7 senon porque vos amo máis ca min nen al, / per boa fe, nen ca os ollos meus||289.10 por én me fora ben, / per boa fe, des que o entendi, / que me matasse||325.4 per boa fe, pois dela non morri, / ja máis por coita nunca ren darei||341.1 Per boa fe, non saben nulha ren / das mias coitas||359.1 Muitos me preguntan, per boa fe, / preguntas q[u]e se devian [to]lher||367.4 ora, per boa fe, / tal coita ei que non poderia viver / se non foss’o sabor que ei de a veer||394.13 Eu lhe neguei sempre, per boa fe, / a gran coita que por ela sofri||426.3 ca vos fui eu dizer, per boa fe, / que vos queria ben, senhor||480.5 Per boa fe, fazede-lo mui mal||509.4 mais empero direi-vos ũa ren, / per boa fe, fremosa mia senhor||546.4 e, per boa fe, / se eu a Deus mal mereci, / ben se vinga per vós en mí!||547.3 e sofrer m’é, per boa fe, / o mal||597.3 que no mal non á máis, per boa fe||608.4 ca, per boa fe, / non é sen guisa de por mí morrer / quen mui ben vir este meu parecer||693.1 Per boa fe, mui fremosa, sanhuda / sej’eu e trist’e coitada por én||699.5 direi-vos quant’á que sabor / non ar ouve d’al nen de mí, /  per boa fe, meu amigo: / ... ||744.1 Fals’amigo, per boa fe, / meu, sei que queredes gran ben / outra molher||751.6 ca tanta prol mi ten de lhi falar, /  per boa fe, come de me calar||769.6 a leva do parecer da voda, /  per boa fe, eu mi-a levo toda||772.1 Per boa fe, meu amigo, / mui ben sei eu que m’ouvestes / grand’amor||775.2 Fez meu amigo, amigas, seu cantar, / per boa fe, en mui boa razon / e sen enfinta||795.3 Per boa fe, mal conselhad’é i, / ca en mí ten quant’oj’el á de ben||807.2 A dona que ome «sennor» devia / con dereito chamar, per boa fe, / meus amigos, direi-vos eu qual é||819.5 – Ai amiga, que mal conselh’ess’é, / ca sei eu aquesto, per boa fe, / mui ben||946.2 Tan grave m’é, senhor, ... / a mui gran coita que, per boa fe, / levo por vós||1007.4 e, quand’i cuido, ei log’a cuidar, / per boa fe, o que nunca cuidei||1007.20 E, se me a min Deus quisesse atender, / per boa fe, ũa pouca sazon||1021.4 mais ũa destas é, per boa fe||1026.2 A meu amigo mandad’enviei / a Toled’, amiga, per boa fe||1080.4 nunca de min ouve sabor, / per boa fe, nen averei, / se non vir ela, d’outra ren||1117.2 Estes con que eu venho preguntei / quant’á que veemos, per boa fe, / dessa terra u [a] mia senhor é||1126.2 Senhor fremosa, vou-m’alhur morar, / per boa fe, muit’a pesar de mí||1132.4  per boa fe, meu amigo, foi por al||1453.4 per boa fe, ai mia senhor, / ... / ja vos eu sempre querrei ben||1453.7 E, mia senhor, per boa fe, / pois soubestes que vos amei, / me desamastes||1468.4 eu ja, per boa fe, / ren non daria||1481.2 Quando chaman Joan Airas reedor, ben cuid’eu logo, / per boa fe, que mí chaman||1591.19 en mia terra, per boa fe, / a toda molher que prenh’é / logo lhi dizen: «Con baron!»
per fe ~ par fe loc. adv. af. 'certamente, sen dúbida, abofé'
760.3 e, per fe, sen engano, / ora vos par’e vos digo / ca nunca ja esse [preito] / mig’, amigo, sera feito||845.17 Porque mi-o referistes ogano, / que me non viu, per fe, sen engano, / demandar-lh’-ei que se veja migo
1525.12 mais, par fe, sen mal engano, / non terria por guisada / cousa, se el-rei quisesse, / de molher cono nen nada / vender se o non ouvesse

fe que dev’a Nostro Senhor
594.14 – Amig’, eu non vos creerei, / fe que dev’a Nostro Senhor, / que m’avedes tan grand’amor
fe que (vós) devedes
506.13 e assi queredes, / mia senhor, fe que devedes, / pois de vós non ei nen un ben, / [de vos amar non vos pes én, / senhor]||655.6 nunca me por el roguedes, / ai donas, fe que devedes!||1016.4 e moir’eu, amigo, / por vós e, fe que devedes, / algun conselh’i ajamos / ante que assi moiramos||1284.4 mia madre, fe que devedes, / leixedes-mi-o ir veer
1583.1 – Joan Baveca, fe que vós devedes, / que me digades ora ũa ren / que eu non sei
pola fe que devedes
1526.15 E, Don Ansur, pola fe que devedes, / ... / ..., se per vós non ficar, / per vós non fique