m

Glosario

Voces do M
[últ. rev.: 09/06/2023]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
maior1 ~ maor ~ moor adx.
1. 'maior (comparativo de grande)'
13.19 ante que tal coita levar / qual levo, e nunca vi maior / qual levo||29.5 sempr’eu punhei en lhi buscar / quant’én soubi maior pesar||43.5 eu me busquei este mal, e maior, / u eu dixi pesar a mia senhor||46.22 ca mui maior coita averei, / senhor, quand’eu de vós oer||65.26 e ja o é maior, / e ben creede que non é mẽor||87.11 e maior / coita nunca vi de sofrer, / ca esta nunca dá lezer||91.7 que non pod’ome coita aver / que non aja log’a perder / des que ll’outra chega maior||94.6 ca ja m’en maior coita ten / por tal dona que non direi / mentr’eu viver||97.3 Ora non poss’eu ja creer / que omen per coita d’amor / mor[r]eu nunca, pois na maior / viv’eu||138.11 e, por mi-a non leixar escaescer / e mi-a fazer cada dia maior, / faz-me, sennor, en vós sempre cuidar||141.8 ca me ten oj’el na maior / cuita’n que ome ten Amor||172.13 veed’ora se á maior / coita no mundo de sofrer!||227.8 E, se eu ant’en mui gran coit’andava, / ja m’esta dona faz maior aver||230.14 pero pod’El en poder mui maior||243.16 E, de pran, sempre des que ll’eu quis ben / maior ca min, e con maior razon||263.17 Esta tenn’eu porla maior / coita do mundo, a meu coidar, / e non pud’i aver maior||263.24 ca me fez Deus coitas saber, / perque mi-as fez todas sofrer, / e tenn’end’esta por maior||265.20 por me fazer maior coita sofrer / me faz tod’est’, ...||266.13 ca me non quiso Deus leixar morrer / por me fazer maior coita sofrer||272.15 E na sazon que lles eu entendi / que eles avian de a veer / maior sabor||300.6 cada dia vos quero maior ben||300.16 e coidei eu enton / que maior ben non avia ja i||317.19 e viv’en coita (nunca maior vi!)||332.16 por me fazer maior coita levar / a fezo Deus [de muito ben senhor<||358.19 quand’eu viss’ela pois que lle jurasse, / qual maior jura soubesse fazer||361.6 ca vos nunca poderia maior / pesar dizer||380.3 ca me ven coita, nunca vi maior, / sen outro ben por vós, sen[h]or||400.2 – Vedes, sennor, quero-vos eu tal ben / qual maior posso no meu coraçon||410.19 e tẽer / por maior coita a que faz perder / coita do mar, que faz muitos morrer||420.6 pois ei gran coita, que me dé maior / con que moira||430.3 a ren do mundo que me faz maior / coita sofrer||430.28 e me conven tal afan a sofrer, / que maior non fezo Nostro Sennor||445.11 [t]od’este mal sofr’, e maior, / des que me vin de Santaren||454.15 e filhar-lh’-ei a maior / sa cadela, polo can||466.4 nunca en maior / coita d’amor / nen atan coitado / foi eno mundo por sa senhor / omen que fosse nado||508.6 que nunca mi valha Nostro Senhor / se ant’eu ja non queria morrer / e se mi non fosse maior prazer||530.7 pero, senhor, quero-vos eu tal ben / qual maior poss’, ...||530.13 [pero, senhor, quero-vos eu tal ben] / qual maior poss’;...||530.19 [pero, senhor, quero-vos eu tal ben] / qual maior poss’;...||543.4 De muitas coitas, senhor, ... / ..., / par Deus, non poss’oj’en min escolher / end’a maior||543.6 de mal en mal e peior de peior, / non sei qual é maior coita, senhor||543.9 Tantas coitas levei e padeci, / ..., que non poss’oj’osmar / end’a maior||543.15 Tantas coitas passei de-la sazon / que vos eu vi, ... / que non poss’osmar a maior qual é||577.6 que nunca vi maior prazer||598.15 ou ena máis mortal / vivemos, amigo, e no maior mal||722.13 e nunca el maior / pesar oio, mais non pôd’al fazer||725.13 Gran pesar lhi farei, non vistes maior||738.20 E, se o por én perdud’ei, / nunca maior dereito vi||741.14 e ora Deus por lhi fazer maior / coita sofrer, ... / mostrou-lhi vós||773.19 mais, se x’el quer outro preito maior, / maldita seja quen lh’amiga for||821.11 mais por meu mal me filhou por senhor / e por aquest’ei eu maior cuidado||836.5 se mi quer ben, que lho quer’eu maior||849.23 E filhará log’i, a meu cuidar, / afan e coita, que maior non vi||865.14 e d’al avemos maiores coidados||886.3 Atanto querria saber / destes que morren con amor / qual coita teen por maior||904.4 e pesa-mi, par Santa Maria, / ca m’ei outra coita d’amor maior||909.6 e, poi-la vi, / ouv’eu maior coita des i||910.21 ja o pesar sera maior||912.15 se a vir, averei maior / coita||951.13 E as que ala maior prez avian / en todo ben, toda-las fui veer||952.2 Pero tal coita ei d’amor / que maior non pod’om’aver||973.2 A gran dereito lazerei, / que nunca ome viu maior, / u me de mia senhor quitei||1032.23 E, se avedes gran coita d’amor, / ave-la-edes per mí, [e] maior||1053.8 E, pois vos ides, sabiádes / que nunca maior pesar vi||1074.6 e, pero x’ést’a mia coita maior, / dereito faç’en me de vós doer||1074.14 tanto me faz maior coita sofrer||1103.2 e viv’eu máis penado por vós e ei maior / coita que non cuid’a guarir||1103.6 Se vós soubessedes a coita que ei maior||1173.6 mais, se eu dela esteves[s]’assi, / mui maior ben faria Deus a min||1235a.2 mais é-x’outra fremosa a que me quer’eu maior ben||1467.6 pero se oj’este dia / lh’outren der maior contia, / ficará con el de grado||1561.2 Deus! Com’ora perdeu Joan Simion / tres bestas non vi de maior cajon||1596.2 Paai Rengel e outros dous romeus / de gran ventura, non vistes maior, / guarecerán ora||1625.6 faz sempre nojo, non vistes maior||1636.9 ouv[e] aqui reis de maior poder / [en] conquerer e en terras gaanhar||1636.11 mais non quen ouvesse maior prazer / de comer quando lhi dan bon jantar||1669.8 De trebelhar mi á el[e] gran sabor / e eu pesar, nunca vistes maior
187.11 non á i máis nen posso máis saber / nen moor perda non poss’eu osmar
2. 'superior, que exerce como xefe'
230.11 non pod’El poder, ... / pero é Deus sobre todos maior, / que me faça pe[r]der prol||1202.4 come cervo ferido de monteiro maior||1332.35 e el queria de vós, desarreigado, / de vos aver assi [mal] espeitado / com’oj’el é pelo maior juiz||1446.1 Alvar Ro[drigu]iz, monteiro maior, / sabe ben que lhi [á] el-rei desamor
3. 'nobre, importante'
1338.3 Se vós, Don Foão, dizedes / que deverades de casar / con molher de maior logar / que essa que vós teedes, / dizedes i o que vos praz

demo maior 'Satanás'
1457.6 tenhades vós, comendador, / comenda do demo maior||1519.20 ca ela fez Nostro Senhor / e el fez o demo maior / e o demo o fez falar||1523.24 ouve grand’amor / antr’ela sempr’[e] o demo maior / atá que se Balteira confessou||1546.6 a que filh’o demo maior / quantas cousas que suas son
mar maior 'alta mar'
848.14 Non ei i barqueiro nen remador, / morrerei [eu] fremosa no mar maior

maior ca / maior ... ca 'maior (do) que'
15.6 mal ei por vós mui maior ca morrer||173.3 de vos servir nen de vos querer ben / maior ca min, sennor, nen outra ren||243.16 sempre des que ll’eu quis ben / maior ca min, e con maior razon
23.10-13 que maior / sabor avedes de me non fazer / ben, mia senhor, e de me mal querer / ca se vos eu oesse desamor||26.4 pero non me fazedes vós por én / maior ben ca se vos eu o peior / quisesse que vos podesse querer||63.17-19 que mi non faredes maior / ben ja nunca, per bõa fe, / ca me fezestes, pois vos vi||358.6-7 pero me vej’en maior coit’andar / ca outra coita que oj’om’achasse!||679.5-6 que sei que me quer maior ben / ca sí nen ca seu coraçon||679.5-6 que sei que me quer maior ben / ca sí nen ca seu coraçon||683.3 quando lh’eu disser / ca lhi quer’eu maior ben ca m’el quer||925.8-9 E maior pecado mortal non sei / ca o que eu vejo fazer a Deus||1103.1 Maior guarda vos deron ca soian, senhor||1109.20 E d’amor sei que nulh’omen non ten / én maior coita ca mi por vós ven||1128.13-15 non mi pode dar / maior afan nen ja maior pesar / nen maior coita no meu coraçon / ca ja mi deu||1128.13-15 non mi pode dar / maior afan nen ja maior pesar / nen maior coita no meu coraçon / ca ja mi deu||1128.14-15 non mi pode dar / maior afan nen ja maior pesar / nen maior coita no meu coraçon / ca ja mi deu||1226.22-23 que mui maior mal avedes / ca el, que morrer veedes
maior (subst.) ... d(e) 'maior (do) que'
66.10-11 ca de pran vos sei maior ben querer / de quantas cousas eno mundo son||67.1-3 Quen oje maior cuita ten / d’amor eno seu coraçon / de quantos del cuitados son||104.30-32 Ca ja me non pode maior / mal fazer, nen se me matar, / daqueste que me faz aver||171.13-14 E a min faz oj’el maior pesar / de quantos outros seus vassalos son||230.8-9 E p[er]o é sobre todos maior / senhor en poder de quantos eu sei||419.13-14 E por maior ei eu, per bõa fe, / aquesta coita de quantas fara / Nostro Sennor||419.15-16 e por maior mi-a dá / de quantas fez||1125.16-17 que nunca vi maior pesar / de me partir
58.4-5 esse faz oj’a mí saber / qual coita Deus fezo maior / de quantas coitas quis fazer
A variación estilística pode provocar a inversión dos termos da comparación (de ... maior)
106.28 e non mi-o quis[o] Deus por al mostrar / senon por viver eu ja toda via / na coita de quantas El fez maior||193.19 a coita de quantas Deus fez maior / en que eu vivo polo seu amor||275bis.3 Desta coita nunca eu vi maior||1102.2 e de toda-las coitas a vossa maior ei||1102.6 e de toda-las coitas a vossa ei maior||1102.9 E de toda-las coitas a vossa maior ei||1102.13 E de toda-las coitas a vossa ei maior
maior d(e) 'maior do que'
973.8-9 E [eu] sempre por fol terrei / o que deseja ben maior / daquele que eu receei
maior (subst.) ... do que 'maior (do) que'
361.18-19 ben entendi, fremosa mia sennor, / [ca vos nunca poderia maior] / pesar dizer do que vos dix’enton||499.8-10 E, como quer que eu maior / pesar non podesse veer / do que enton verei||1128.5-6 ca ja m’ela maior mal non fara / do que mi fez per quanto poder á
O substantivo pode ir anteposto a maior e xerar unha fórmula maior do que
172.24 ben per-sei eu ca non á i / coita maior da que a mí / faz mia mort’ora desejar
maior que / maior ... que 'maior (do) que'
29.3 De-lo dia en que eu amei / mia senhor e lhi quis gran ben, / maior que mí nen outra ren||683.13-14 E outro prazer vos direi maior / que vos eu dixi
204.21 e por aquesto ei ja sempr’a viver / en maior coita que ante vivia||495.26-27 porque a vós farei maior / mingua que fez Nostro Senhor / de vassal’a senhor prender||1107.5-6 e, pois vos vejo, maior coita ei /  que ant’avia, senhor||1338.3-4 Se vós, Don Foão, dizedes / que deverades de casar / con molher de maior logar / que essa que vós teedes, / dizedes i o que vos praz
Pode existir inversión dos elementos da estrutura comparativa
489.18 e ia-se deles rio / que Auguadalquivir maior
Maior tamén participa en construcións comparativas de excelencia, habitualmente precedido de artigo
art. + maior (subst.) ... d(e) ~ art. + maor (subst.) ... de 'art. + maior ... de'

85.23-24 e por esto sofr’a maior / coita do mundo e maior mal||107.26-27 ca este ést’oje o maior / ben de quantos Deus quis fazer||128.6-7 e essa me faz o maior / ben deste mundo desejar||196.12 meus amigos, ca, de pran, [n]a maior / coita do mundo viv’oje por én||197.23-24 ca vivo na maior / coita do mundo des aquele dia / que a non vi||216.16-17 porque viv’oje na maior / coita do mundo||263.15-16 Esta tenn’eu porla maior / coita do mundo, a meu coidar||301.5  a maior coita de quantas oj’ei / perderia se a visse u sei||301.5  a maior coita de quantas oj’ei / perderia se a visse u sei||351.7-8 Des que vos [eu] vi, sei que é maior / coita do mund’esta que por vós ei||374.10 per que viv[o], amigos, na maior / coita do mundo||410.7 e tẽer / pola maior coita de quantas son / coita d’amor a quen a Deus quer dar||410.13-14 e tẽer / pola maior coita, per bõa fe / de quantas foron nen son nen seran||419.5-6 gradesc’a Deus que me faz a maior / coita do mund’aver por mia sennor||423.7-8 ca ben me pode partir da maior / coita de quantas eu oi falar||562.16 E, mia senhor, u sempr’ei de cuidar / no maior ben dos que no mundo son||598.13-14 ca ena maior / coita do mund’ou ena máis mortal / vivemos, amigo||1050.24 ca [o] maior amor do mund[o] é||1087.8-9 Feze-vos Deus e deu-vo-lo maior / poder de ben||1108.9 entendo ja que nunca perderei / a maior coita do mundo que ei
Nunha ocasión o artigo é substituído polo demostrativo aquel
260.15-16 i me faredes aquel maior ben / daqueste mund
A variación estilística pode provocar a inversión dos termos da comparación (de ... o/a maior)
85.24 e por esto sofr’a maior / coita do mundo e maior mal||324.2 mai-la do mundo maior / eu mi-a ouvi sempre doita||350.2 Se ei coita, muito a nego ben, / pero que m’ei a do mundo maior / por vós||421.3 porque eu pedi a Nostro Sennor / das coitas do mundo sempr’a maior||421.9 porque das coitas a maior pedi / a Deus, que á de mi-a dar gran poder||806.16 mal se a vej’e mal se a non vir, / que de coitas máis cuid’a maior||886.29-30 E destas coitas que sofri / a maior escolher non sei||1085.3 e das coitas do mund’é a maior: / sofro de pran e non posso guarir
Tan só nun caso o comparativo de excelencia aparece sen a segunda parte da comparación
419.8 E ben tenn’eu que faço gran razon / d’a maior coita muit’a Deus gracir
1108.19-20 E por aquesto sofr’eu a maor / coita de quantas fez sofrer Amor
art. + maior d(e) 'art. + maior de'
973.14-15 a sa beldad’ést’a maior / daquela que desejarei
art. + maior (subst.) ... do que 'art. + maior (do) que'
130.18-19 e como morre quen jaz na maior / coita d’amor das que eu nunca vi||147.11-12 que, poi-la vi, / sempre me teve na maior / coita das que no mundo sei||173.4-5 valla-me ja contra vós a maior / coita que sofro por vós das que Deus / fezo no mund’, ...||182.8-9 e por non sofrer a maior / coita das que Deus quis fazer||639.7 eu razon ei de lhi, por én, pidir / o maior ben dos que Deus quis fazer||1487.12 con gran perda do que ei guaanhado / ou da maior parte do que ouver
art. + maior (subst.) … que 'art. + maior … que'
66.32 ca me sera o maior ben que faz / en este mund’a ome outra moller||106.22-23 Meu conhocer fez a min o maior / mal que m’outra ren fazer poderia||119.19-20 E, de pran, ést’est’o maior / ben que oj’eu posso saber||222.2 venno-vos eu rogar / con a maior coita que nunca vi / aver a ome||419.1 A maior coita que eu vi sofrer / d’amor a null’ome, des que naci, / eu mi-a sofro||422.19-20 mais, por Deus, que vos foi dar o maior / ben que eu d’outra dona oi dizer||542.13-14 Des que vos vi, sempr’o maior / ben que vos podia querer / vos quigi||674.1 A maior coita que eu no mund’ei / a meu amigo non lh’ouso falar||674.19 [sera gran tort’, e non ei de fazer] / o maior torto que pode seer||899.8-9 pero que vivo na maior / coita que podia viver / desejando-vos a veer||1052.7-8 Se vos fordes, sofrerei a maior / coita que sofreu molher por sen[h]or||1055.7 ca por tod’esto me vej’eu andar / na maior coita que Deus quis fazer||1084.1 A maior coita que Deus quis fazer, / senhor fremosa, a min a guisou||1087.2 A vós fez Deus, fremosa mia senhor, / o maior ben que vos pod’El fazer||1222.8 E, per bõa fe, sempre lh’eu querrei / o maior ben de pran que eu poder||1249.14 E, pero lh’eu ja queira des aqui / o maior ben que lhi possa querer
Algúns comparativos de excelencia presentan omisión do artigo
503.7-8 mais quero-lh’eu maior / mal que posso||518.10-11 senon que aquel maior mal /  que mi vós poderdes fazer / [faredes a vosso
Algúns comparativos de excelencia presentan unha estrutura en que o artigo é substituído polo demostrativo aquel e o substantivo é omitido (aquel maior que) por razóns estilísticas
498.5 que vos non mereci / outro mal, ... / aquel maior que vo-l’eu poss’aver||1393.21 e meteu-lh’[i] un grand’olho de boi, / aquel maior que el no mund’achou

quanto ... maior ... tanto ... máis 'canto maior ... tanto máis'
1069.10-11 quant’eu ouver por vós coita maior, / tanto me máis aficarei / [...]
quanto máis ... atanto ... maior / quanto ... máis ... tanto ... maior
293.15-17 [E], mia senhor, quanto máis ben fazedes, / atanto fazedes a min levar / maior coidado no meu coraçon
23.16-17 e quant’eu máis viver tant’averei / maior amor de vos servir

non + poder + maior 'non + poder + verbo elíptico + maior'
Nesta construción poder leva un CD verbal elíptico
198.21 sempre des i / me quis gran mal, maior non poderia||309.6 e gran verdade vos dig’i, / que non poderia maior||333.9 o vosso ben e vós e voss’amor / me dan gran mal, que non poden maior||539.11 e pesar / nen mal non podia maior||548.11 ca viv’en tal cuidado / come quen sofredor / é de mal aficado / que non pode maior||560.16 e do pesar que vós tomades i / tom’eu pesar que non posso maior||1065.10 viv’[eu] en gran coita mortal / que non poderia maior||1517.16 En tan gran coita vivo oj’eu / que non poderia maior