m

Glosario

Voces do M
[últ. rev.: 08/06/2023]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
melhor1 ~ milhor1 adx. comp. de bõo ~ boo ~ bon 'mellor'
5.5 ca este escudo é do melhor / omen que fez Nostro Senhor||8.13 Mais en gran sandez andava / eu quando me non pagava / de con tal senhor viver, / e que melhor ben querria||34.17 da que me faz viver tan sen sabor / como quen ten a morte por melhor||48.23 ca muito per-ei a messe / con melhor senhor, e sei / de mí que a servirei||53.6 fez-vos máis mansa e de mui melhor / doair’e melhor talhada seer||53.7 fez-vos máis mansa e de mui melhor / doair’e melhor talhada seer||61.5 Pero a dona que eu vi falar / nunca melhor nen melhor semelhar||65.18 e porque sei tan ben, per bõa fe, / que non sei cousa no mundo mellor||113.23 ca no falar e no riso / poderades conhec[er] / qual á melhor parecer||129.11 porque vos fez Deus entender / de todo ben sempr’o mellor||140.21 e qual consell’é ‘qui mellor?||140.23 Esforçar-m’e sofrer pavor / o mellor consell’é que sei||148.21 ante farei meu linhagen melhor||170.7 direi-lles ca ensandeci / pola mellor dona que vi||171.4 e vivo con el ũa vida tal / que ja mia morte seria melhor||175.3 e que fezo de quantas outras son / falar mellor e en mellor razon||175.4 e con tod’esto mellor prez aver, / e máis mansa das que eu nunca vi||185.15 ca de melhor conhoce-la fezestes||188.10 que nunca ome vio mellor / nen tal||189.27 ca esto me sera mellor||218.1 A mellor dona que eu nunca vi||218.22 que El me guise como algũa vez / a veja ced’, ... / con mellor coraçon escontra mí||235.6 Ca ja eu tal temp’ouv’, e atendi / outro mellor||246.6 se mi ar fezerdes ben, aque mellor||259.12 de parecer todas-las vós vencedes, / e de bon prez e de falar mellor||260.5 e mui mansa e de mui mellor prez||265.3 e máis fremosa e de mellor prez / e a que fez máis fremoso falar||286.4 que vos fezo parecer e falar / mellor, sennor, e mellor semellar / das outras donas e de mellor prez||305.15 u a juntar con quantas no mund’á / das mellores, tant’ela máis valra||332.6 todo por mal de min / a fezo Deus de muito ben senhor / e das melhores donas a melhor||382.14 e matade min, sen[h]or, pois vos praz, / e nunca vós melhor mouro matedes||409.27 por fazer a[l mellor], / tan gran mesura non pode [fazer!]||412.25 porque vi a mellor / moller que nunca naceu nen sera||454.12 Mandou-m’el furtar a ‘lvor / o meu podengo melhor / que avia||503.24 e pero nozir / non mi devia desamor / tal que no ben non á melhor||533.16 e, poi-la fez das melhores melhor, / rog’eu a Deus, ... / ...que mi-a leixe, se lhi pr ... veer] / cedo||561.40 que mi quera dar guarida / de mort’ou de melhor vida||693.9 mais seria-lh’oje melhor a morte / porque se foi [sen meu grado d’aqui]||897.7 por que me non vou algur esterrar / se poderia mellor mund’achar?||924.8 A melhor dona e de melhor sén / e máis fremosa que Deus fez nacer||924.8 A melhor dona e de melhor sén / e máis fremosa que Deus fez nacer||943.5 cuidand’, amiga, qual era melhor||988.3 que a melhor dona que era i / nen ouve nunca, vossa madre fóra, / levastes ende?||988.22 non fez Deus outra melhor nen [a]tal||989.19 este rei foi o melhor rei||990.20 o melhor Don Lopo, a la fe, / que foi nen ja máis non sera?||1074.21 e vença quen tever melhor razon||1087.5 e fez-vos melhor / dona do mund[o] e de melhor sén||1197.1 – Joan Soares, de pran as melhores / terras andastes que eu nunca vi||1211.19 Melhor mandado nunca ja, per ren, / daqueste, madre, non poss’eu oir||1237.40 quant’é melhor, tant’erra máis i||1237.48 quant’ela é melhor, tant’erra máis i||1293.1 Nunca eu vi melhor ermida nen máis santa||1322.18 terrá por razon (...) / de põer i outro juiz melhor||1368.12 Se m’ela crever, cuido-m’eu, dar-lh’-ei / o melhor conselho que oj’eu sei||1375.21 pera atambores ar dizen que non / achan no mund’outros sões melhores||1434.16 ca manda’l-rei, ... / que troben os melhores trobadores / polas máis altas donas e melhores||1434.17 que troben os melhores trobadores / polas máis altas donas e melhores||1469.21 ca, se morrer, diran que me matou / a melhor dona que eu nunca vi||1489.58 que non á antre nós melhor lança per-peideira||1493.2 Don Estevã[o], eu eiri comi / en cas d’el-rei, nunca vistes melhor||1493.9 nen vistes nunca, se Deus mi perdon, / melhor jantar||1493.12 nen vistes, ben sei, / melhor cabrito||1519.13 dizer quer’eu do mao mal / e ben da que mui bõa for / qual no[n] á no mundo melhor||1531.20 ante tenho-[o] por trajeitador / (se Deus mi valha, nunca vi melhor!) / quen assi torna pena de cendal||1569.10 pois nós avemos aquel melhor rei / que no mund’á||1633.5 e as calças seran de melhor pano||1633.17 Viste-lo potro coor de mentira, / ..., / que nunca ome melhor aqui vira?||1633.21 non destas maas feitas de Leon, / mais melhores, d’Outeir’en freixeeiro||1635.16 non pararian os do [E]spital / de melhor mente a lide nen besonha||1670.6 ca queres sempre por dinheiros dar / a melhor capa||1670.11 dás a vender / melhor capa velha d’outra sazon||1673.6 morar tanto quant’el morou / na melhor rua que achou
1595.10 mais, por voss’amor, / emparei-vo-l’eu (non vistes milhor!)

Como adxectivo, melhor ~ milhor participa en construcións comparativas de excelencia, habitualmente precedido de artigo
melhor (subst.) de ~ milhor (subst.) + de

6.9-10 da que á melhor semelhar / de quantas no mund’ome vir||14.2 E por que me desamades, / a m[e]lhor das que eu sei?||87.9-10 com’en desejar, / ben o sabe Deu-, la mellor / dona do mund’...||106.24-25 fez-m’entender qual ést’o ben melhor / do mundo, a que Deus nunca fez par||172.6-7 faz-me querer ben tal sennor, / a máis fremosa nen mellor / do mund’, ...||183.3-4 porque digo que sodes a mellor / dona do mund’;...||184.6-7 que fez Deus a melhor / dona de quantas donas vi||202.10-11 a todos estes eu ouço dizer / que a mello-los fez ensandecer / dona do mundo||202.17 Se verdad’é que eles por atal / dona qual dizen perderon-no sén, / pola mellor do mundo||217.10-11 que sode-la mellor / dona de quantas eno mundo vi||238.8-9 ca ben assi faz a min mia sennor / e máis fremosa dona nen mellor / de quantas oj’eu sei||265.2 Nostro Sennor, que mi a min faz amar / a mellor dona de quantas El fez||374.16-17 ouvi a levar aquesto da melhor / das que Deus fezo, ca non outro grado||384.10-11 eu trobo e trobei pola melhor / das que Deus fez||405.14 que lle deu mui bon prez, / mellor de quantas outras donas vi / viver no mund’, ...||419.19-20 pois que mi-a fez aver pola mellor / dona de quantas fez Nostro Sennor||429.14-15 a senhor do melhor prez / de qua[n]tas Deus nunca fez||429.25 que me trax aficado / pola melhor das que sei||464.5-6 porque vós sodes a melhor / dona de que nunca oisse / omen falar||496.16-17 quando m’agora ouver d’alongar / daquesta terra u ést’a melhor / de quantas son||626.13 que de bon prez e sén e parecer / é mui melhor de quantas quis fazer||626.26 porque me pôs en tal cobro que ei / por sen[h]or a melhor de quantas sei||759.5-6 aqueste mundo x’ést’a melhor ren /  das que Deus fez a quen El i faz ben||804.16-17 e tanto vos sodes vós a melhor / dona do mundo||809.22-23 Ora con graça de vós, a melhor / dona do mundo||884.5-6 porque mi faz a melhor ren /  daqueste mundo querer ben||1087.4-5 e fez-vos melhor / dona do mund[o] e de melhor sén||1087.11-12 e fez-vos melhor / dona do mund[o] e de melhor sén||1087.18-19 e fez-vos melhor / dona do mund[o] e de melhor sén||1091.23 E, meus amigos, pois eu moir’assi / pola melhor dona de quantas vi||1550.13-15 De melhor logar non pode seer / ome do mundo, ... / de todo-los logares que lh’eu sei
Por razóns estilístico-redaccionais, os elementos da estrutura comparativa poden aparecer invertidos (de ... melhor)
231.4 o ben do mundo melhor / me fez e faz, ... / desejar||297.2-3 que vos fezo, de quantas donas fez, / a máis fremosa nen de mellor prez||303.5 non querria das outras a mellor / eu querer ben por aver seu amor / e non amar mia sennor||332.6 per bõa fe, todo por mal de min / a fezo Deus de muito ben senhor / e das melhores donas a melhor||533.16 e, poi-la fez das melhores melhor||627.5 catarei ja das donas a melhor / por que, pois mi á de matar, m’at’Amor||810.16 dizede-mi, das bõas a melhor, / se mi queredes algun ben fazer
O adxectivo melhor pode aparecer como comparativo de excelencia sen a segunda parte da comparación
69.18 ei mui gran cuita de sofrer, / ca non prendo de vós mellor||113.10 Dizede: se as cousistes, / qual delas é [a] melhor?||113.13 – Ambas eran-nas melhores / que omen pode cousir||275.20 e non s’esforce en sennor que prendesse, / a mellor, nen que mellor parecesse / deste mundo||293.14 que vós en al façades o melhor||316.23 ca, per quant’eu de mia fazenda sei, / o mellor é pera mí de morrer||331.7 e vós faredes depoi-lo melhor!||333.3 por Deus, senhor, fazed’o melhor i||414.16 e vedes qual sennor / me faz amar muito Deus e Amor, / e o mellor que m’ela nunca fez||510.2 Pois que vos Deus fez, mia senhor, / fazer do ben sempr’o melhor||510.8 E, pois sabedes entender / sempr’o melhor e escolher, / verdade vos quero dizer||563.30 E, pois, senhor, en vós é o poder, / por Deus, quered’o melhor escolher||568.6 ca est’é o melhor||576.16 mais, por eu non errar end’o melhor, / non o quero [guarir nen o matar,||590. – Farei, amigo, fazend’eu o melhor||834. – Filha, fazed’end’o melhor||887.16 mais, fazend’eu o mellor, / contra mia desaventura / non val amar [nen servir,||895.1 mais ambos i faredes o mellor||897.12 quand’est’eu cat’e vej’end’o mellor, / por que me n[on] v[ou] a[lgur] e[sterrar<||987.23 Mai-lo bon rei, que Deus manten e guia / e quer que sempre faça o melhor||989.12 e que sempre fez o melhor||1017.14 non sera ben / e sei que faredes end’o melhor||1019.4 mais voss’amigo diz end’o melhor||1042.16 mais ben vos jur’e digo-vos assi, / se Deus mi leix’én fazer o melhor||1042.20 E rog’a Deus, que á end’o poder, / que El me leix’end’o melhor fazer||1076.4 ei a cuidar en cuida-lo melhor||1076.10 log’en cuidar sempre cuidei assi, / por cuidar end’o melhor||1076.16 en cuidar non me partiria én / se poderia o melhor cuidar||1272.20 Veja-se vosc’e perderá pavor / que á de vós, e est’é o melhor||1332.26 e do talho non ten [i] o melhor, / ca deu gran peça||1367.8 Ela fez end’o melhor, / a Deus seja gracido||1406.10 ca xo deostan [e] el o melhor / faz, pois que ja tal é seu pecado||1467.10 e ben saben os melhores / ca non á máis de seis meses||1514.10 [é] en vosso poder / o melhor que podedes i fazer: / ...

183.20-21 mais, por quanto sodes vós a millor / dona do mund’, esto vos faz loar||378.3-4 perdi ela, que foi a ren milhor / das que Deus fez||380.9-10 e digo que sode-la milhor / do mund’e trobo polo voss’amor
O adxectivo milhor pode aparecer como comparativo de excelencia sen a segunda parte da comparación
293.9 de non fazerdes senon o milhor / e de non catardes por outra ren||470.8 ca vos conselh’eu o milhor||882.9 E por esto non leixei pois [d]’amar / e servir ben e faze-lo milhor
o melhor que + poder / saber
As estruturas do tipo o máis / melhor que (rara vez sen artigo) admiten os verbos poder e saber e constitúen comparativos de excelencia
414.3 e o mellor que dela poid’aver / des que a vi direi-vo-lo, par Deus||536.19 [e] er saben que sempre vos servi / o melhor que pud’e soubi cuidar||538.11-12 mais sabe ben que vos servi, / ..., sempr’o melhor / que nunca [eu] pudi fazer||541.8-9 Pero que troban e saben loar / sas senhores o máis e o melhor / que eles poden||1613.9 ca vos conselh’eu o melhor que poss[o]
33.8 Pero sempre vos eu servi de grado / o melhor que [o] eu soubi fazer||266.23 E ar quero-vos ora consellar, / per bõa fe, o mellor que eu sei

quanto ... máis ... tanto ... melhor ~ quanto máis ... tanto ... milhor
989.15-16 E quant’ome en el máis falar / tant’achará melhor razon
746.19-20 ca o sandeu quanto máis for / d’amor sandeu tant’é milhor

encher melhor fuso 'facer boa encomenda e/ou traballo'
382.7 amad’aquel que vos ten en desden / e leixade min que vos quero ben, / [e] nunca vós melhor fus[o] enchades