p

Glosario

Voces do P
[últ. rev.: 13/11/2023]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
preito ~ pleito s. m.
1. 'deber feudal recíproco entre o señor e os vasalos'
69.12 mais vós en preito sodes én, / ca me vos non quit’eu por én / de vosso vassalo seer||771.16 mais ben se quite de meu preito ja
2. 'pleito, demanda xudicial'
1320.1 En preito que Don Foan á / con un meestre á gran caston||1322.9 Por tal juiz nunca ja máis sera / desembargad’este preito que ei||1343.3 Pero el-rei á defeso / que juiz non filhe peito / do que per ant’el á preito||1434.21 mais cham’a coteifa «senhor», / e andarán os preitos con d[er]eito
3. 'disputa, liorta'
468.20 mais, se m’eu taes non escarmentasse / cedo meu preito non seeria nada||1019.22 [E] filhad’o seu preito, como diz, / sobre vós||1370.2 Saben en Morraz’e en Salnes / meu preit’e seu, e non lhis pes, / que á de min, máis á d’un mes||1376.22 nunca vos entro na tafularia / que lh’i non aja algun preit’a volver||1408.23 E non lhi fazen mal de que se sença, / ante leix’assi o preito passar||1420.14 e cuido-vos deste preito vencer||1479.8 Veed’ora se me devo queixar / deste preito
4. 'pacto, combinación, acordo, promesa'
345.2 fez-me pre[i]t’e menage que ante me veria / que se fosse||655.7 Quando se foi, fez-me preito / que se verria mui cedo||711.3 Ca preit’avia comigo, / ... / ..., que se veesse / o máis cedo que podesse||711.8 Quando s’el de mí partia, / chorando, fez-mi tal preito / e disse quand’e qual dia||1017.8 E, amiga, de pran, u non jaz al, / este preito deve-se de fazer||1215.7 E atal preito m’era mui mester, / se mi Deus aguisar de o aver||1234.15 – [... ...] / nen m’ar venhades tal preito mover||1234.16 ca sei eu ben qual preito vos el trage||1244.11 Que non ouvess’antre nós qual preito á / per qual [a] vós [vos] foi sempre mester||1257.15 e ora manda-vos preito trager / que vos veja, por tal que veja min||1374.5 e el non achou / que nen un preito del fosse mover / nen ben nen mal
5. 'caso, causa, situación, negocio'
73.28 mais porque vejo que é vosso sén / per meu preito mal embaratado||123.18 ca non quer / en meu preito mentes meter||150.20 E, poi-la eu vi, sempre a vi punnar / en me de seu preito e de sí quitar||568.20 ca non tiro eu nen vós prez nen loor / daqueste preito se sabudo for||576.3 e quer’eu este preit’assi trager, / ca m’atrevo tanto no feito seu||581.10 e tod’aquest’ela faz polo seu, / e por este p[re]it[o] e non por al||600.7 Vós trouxestes o preit’assi / come quen non é sabedor / de ben nen de prez nen d’amor||604.9 ca o partiu mia madr[e], a que pesou / daqueste preit’, e pesa||701.4 e de tal preito non sei end’eu ren||722.20 mais sempre m’eu d’atal preito guardei / o máis que pud’e non ouv’i sabor||722.26 E á tan gran coita de me veer / que lh’averan este preit’a saber||727.5 mais que preito tan guisado!||773.22 E de tal preito non sei end’eu ren||790.15 ca, pero mi fezera gran preito, / foi-se d’aqui sen meu grad’, amiga||827.7 El me cuidava tal preit’a trager, / per sas juras, que lho foss’eu parcir||983.22 e non me val i preito nen menage||984.4 preito me trage de me fazer ben||1014.10 e o preito direi-vos eu com’é||1014.19 E o preito guisad’en se chegar / era, mais non á quen i o começar||1031.2 Amigo, veestes-m’un di’aqui / rogar d’un preit’, e non vos fig’én ren / porque cuidava que non era ben||1042.4 e deste preito vedes que mi aven||1054.4 dized’agora vós un preit’a min, / Rui Martĩiz, assi Deus vos perdon / [...]||1113.8 Teen-m’en tal coita que nunca vi / om’en tal coita, pero o preit’est’é||1187.19 Non mi á máis vosso preito mester, / e ide-vos ja, por Nostro Senhor||1215.1 Vedes qual preit’eu querria trager, / irmãa, se o eu podesse guisar||1215.14 E, se mi a mí guisar Nostro Senhor / aqueste preito, sera meu gran ben||1238.16 e este preito cae-m’ora assi||1242.10 e ben sei / o mal que nos deste preit’averra||1248.17 e, pois veedes com’este preit’é, / vós catad’i [o que devo fazer]||1251.13 E andad’ora de camanho preito / vos vós quiserdes andar toda via||1274.27 – Por ess’, amiga, venha mal a quen / vos amar, pois tal preito per vós ven||1325.1 Pois teu preit’anda juntando / aquel que é do teu bando||1325.14 Pois anda tan aficado / por teu preito aver juntado||1405.2 Don Estevã[o], en grand’entençon / foi ja or’aqui por vosso preito||1430.23 – Vós, Don Vaasc’, ora me cometestes / d’outros preitos||1431.4 – Vedes, Picandon, soo maravilhado / eu d’En Sordel, que ouço en tenções / ..., / como fui en teu preito tan errado||1488.24 De me coitardes fazedes mal sén, / ca non podedes ja, per nulha ren, / que per mí seja o preito juntado||1502.28 e punhad’en poder, / ca per i é vosso preit’acabado||1523.22 E, pois que s’este preito começou / antr’eles ambos, ouve grand’amor / antr’ela sempr’[e] o demo maior||1531.23 – Don Vaasco, dizer-vos quer’eu al / daqueste preito que eu aprendi||1563.5 e ide-vos deste preito [...], / ca atal era o voss’anazado, / que vos eu achei [nunca] babtizado||1582.4 nen ar é guisado / daqueste preito sair-vos a ben||1620.10 «Mui gran fiuza tenho, / pois que en vós filhastes o seu feito, / de dardes cima a todo seu preito»
434.13 E d’atal pleito punnad’en guardar, / sennor fremosa, o vosso bon prez
6. 'maneira, procedemento'
493.22 E dizen meges que usan tal preit’e / que atal chaga ja máis nunca serra
7. 'acto, decisión, cuestión'
56.12 mais, Deus, que preito tan desguisado / de poderdes vós teer negado / tan muito ben como vos quis Deus dar!||760.5 ora vos par’e vos digo / ca nunca ja esse [preito] / mig’, amigo, sera feito||760.8 [E] de pran non son tan louca / que ja esse preito faça, / mais dou-vos esta baraça||760.16 En outro preito falade||773.19 mais, se x’el quer outro preito maior, / maldita seja quen lh’amiga for / e quen se del[e] tever por servida!||1038.1 Quer meu amigo de mí un preito / que el ja muitas vezes quisera||1117.21 forte preito tenho começado, / pois m’oito dias foi tan gran sazon!||1213.9 ca ja m’end’eu o máis do preito sei / e non vos é mester de mi-o negar||1281.22 En tal que comigo falar podesse, / ja non á preito que mi non fezesse||1427.20 cuidades de mí preitos tan desguisados||1482.4 mais dizer-vos quer’ora un preito

andar en preito 'tratar de, tentar'
1249.20 assi contec’a quen / non sab’andar en tal preito con sén||1499.2 Fernan Diaz é aqui, como vistes, / e anda en preito de se casar
non seer en preito 'non ser posíbel'
346.9 E esta coita, ... / ..., / pois me levo, sol non é en preito / que cuid’en al
poer preito 'estabelecer un pacto, tomar unha decisión, combinar'
336.6 a quen poser preito mentir-lho-ei, / e as[s]i irei melhor guarecendo||700.18 e venho-mi-vos én loar, / ca pugi ja assi o preito / e por aquest’ando leda||827.4 mais preit’é ja que non porra migo
sair a preito 'chegar a un acordo, resultar ben'. Cf. viir a preito
1454.2 A donzela de Bizcaia / ainda mi a preito saia / de noite ou lũar!
talhar preito(s) 'marcar un encontro'
606.2 Pera veer meu amigo, / que talhou preito comigo, / ala vou, madre||606.5 Pera veer meu amado, / que mig’á preito talhado, / ala vou, madre||606.7 Que talhou preito comigo, / é por esto que vos digo: / ala vou, madre||606.10 Que mig’á preito talhado, / é por esto que vos falo: / ala vou, madre||1200.1 O meu amig’, a que preito talhei, / con vosso medo, madre, mentir-lh’-ei||1200.4 Talhei-lh’eu preito de o ir veer / ena fonte u os cervos van bever||1402.7 Pois eu tanto por voss’amor ei feito, / ali u vós migo talhastes preito
1430.26 e meus preitos talhei / con Frei Rodrig’e mentiu-mi-os
viir aos preitos 'chegar a acordo, pactar, resultar ben'. Cf. viir a preito
1484.1 U con Don Beeito aos preitos veeron, / cuspiron as donas e assi disseron: / ...
viir a preito 'chegar a acordo, pactar, resultar ben'. Cf. viir aos preitos, sair a preito
1454.5 Pois m’agora assi desdenha, / ainda mi a preito venha / de noit’ou lũar!||1454.8 Pois dela sõo maltreito, / ainda mi venha a preito / de noit’ou lũar!

a preito que loc. conx. cond. 'a condición de que'. Cf. a preito tal de
1497.42 salvo é quen trae castelo, a preito que o isopen!
a preito tal de loc. conx. cond. 'a condición de'. Cf. a preito que
1413.13-14 Pediu-as a preito tal / d’i jazer [e] non fez al
per preito atal que loc. conx. cond. 'a condición de que'
1368.2-3 A dona fremosa do Soveral / á de mí dinheiros per preit’atal / que veess’a mí, u non ouvess’al, / un dia talhado a cas Don Cor[r]al||1369.4-5 e dei-lhos eu per preit’atal / que mi-os ar desse / ond’al non fezess