p

Glosario

Voces do P
[últ. rev.: 21/11/2023]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
prender v. tr.
1. 'prender; tomar, coller ou recibir (real ou metaforicamente)'
41.1 O grand’amor, que eu cuidei prender / da mia senhor||48.5 se a cinta non presesse, / de que mi lh’eu despaguei||59.12 saber eu qual ben Amor / a[o] seu preso faz prender / quando se dele sol doer||69.15 E quant’eu prendo, mia sennor, / de vós quero vo-lo dizer||69.18 ei mui gran cuita de sofrer, / ca non prendo de vós mellor||71.13 ca de prender ja sempre assi / de vós ben se vos foss’én mal||74.13 nunca del prix, por quanto mal / eu por el prendo, neun ben||74.16 Amor, nen prendi del prazer / nen o cuido nunc’a prender / del nen d’al||74.17 nen o cuido nunc’a prender / del nen d’al, ca non é ja guisado||85.11 pois que d’ali ben non estan / onde querrian ben prender||108.10 non me veerán / chorar nen ir triste por ben que eu / nunca presesse||108.59 prazer / prender / poss’eu||131.15 E d’Amor nunca un prazer prendi / por mil pesares que m’el faz sofrer||133.9 E, pois vos vós da cuita non nembrades / nen do afan que m’Amor faz prender||134.7 mais, pois vos vej’e vos ouço falar, / outro cuidad’ar ei log’a prender||137.14 amor de Deus prend’[e] esforç’e sén / mentre vos vejo||137.18 nunca de Deus nen de mí prenderei / prazer nen ben de que aja sabor||172.16 E nunca me Deus quis guisar / en quanto cuidado prendi||179.14 e nunca dela niun ben prendi!||193.2 gran vingança soub’El de min prender||193.21 pero que nunca ben dela prendi||213.27 sei eu ben no meu coraçon / ca nunca ja posso prazer, / u a non vir, de ren prender||235.18 ca ja niun prazer / de nulla cousa nunca prenderei||246.14 Amo-vos tant’e con tan gran razon, / pero que nunca de vós ben prendi||272.19 E, na vengança que deles prendi, / gran mal per-fiz a eles e a min||289.13 Porque sei ben que nunca prenderei / dela prazer per el nulla sazon||347.13 Algun sabor prend’ome quando diz / ja-que da coita que sofr’, e do mal, / com’eu sofro||424.3 sei que nunca posso prender prazer / dela nen d’al||641.6 Macar m’el viu, sol non quis falar migo / e eu mi-o fiz, que non prix seu castigo||641.9 [E] eu mi-o fiz que non prix seu castigo, / mais que mi val ora quando o digo?||817.10 mais este conforto cuid’a prender: / ... ||887.34 «se s’én non quer enfadar, / na cima gualardon prende»||894.2 sempr’atendendo ben que non prendi / de vós, que eu en mal dia servi||985.16 ond’un ben nunca prendi||1176.13 Nunca prenderei de ti queixume||1320.18 onde vergonha prenderá / d’errar seu dereito assi||1494.19 ca, se vos sanha, como sol, preser, / non cataredes ome nen molher / que non querades trager come can||1525.21 mais mande Santa Maria / que prenda i mal joguete / o d’Ambrõa, que a fode||1574.7 meu senhor, seede sage / que prendades dele gage||1583.25 mais, pois sanha p[r]endedes, / aqui ante todos leix’eu a tençon||1588.16 E anda-s’ela tan dessegurada / come se nunca i prendes[s]e afan||1640.6 Eno inverno sabedes prender / logar cabo do fogo ao comer||1653.14 en logar vos meterá / u vergonha prenderedes||1656.11 nen m’ar tenh’eu de nunca del prender / ja máis bon don nen bõa espadada||1658.26 ca el rogo nunca prende / de cornos, mais entende / mui ben os foros da terra||1668.10 mostrar-vos-ei gran dereit’a prender
2. 'apreixar, capturar, cativar'
10.1 Min prês forçadament’Amor / e fez-mi amar que[n] nunc’amou||17.4 de quen non sabe matar nen prender, / nen deostar nen bravo responder||114.16 E diz que vio ũu judeu / que vio prender Nostro Senhor||148.4 mais quer’én duas per força prender, / ou tres ou quatro, quaes me escolher||205.21 El se veja en poder de judeus / como se viu ja outra vez prender!||326.19 ca demo m’e[n] cabo prender / fui, de pran, u a fui veer||917.20 Ou como a pode bubela prender?||993.7 pois el manten prez e loor / e prês Valença por valer||1175.11 lidar con mouros [e] muitos prender||1361.20 El[es] foron-lhi meter / ciada po-lo prender||1382.16 se i alguen chegar po-lo prender, / diz que é mui corredor aficado||1660.3 se xe foss’en corredura e podesse prender mouro||1665.14 tenh’eu por mui bõa vileza assaz / u a Peixota su o leito jaz / e sol nulh’ome non a quer prender
3. 'estabelecer relación cunha senhor'
37.15 Nen m’ar conven que én prenda / con outra, nen é guisado||275.19 e non s’esforce en sennor que prendesse, / a mellor||979.8 Con tal sennor fui eu prender
4. 'sofrer'
14.13 e, se vós end’al cuidades, / ben leu tort’én prenderei||37.3 Non á ome que m’entenda / com’oj’eu vivo coitado / nen que de min doo prenda||52.9 Que nunca eu ja poderei / por vós tanta coita prender||58.12 tal sabor / ei que me faz escaecer / quanta coita soia prender||66.3 gran razon / seria ja agora, se en prazer / vos caesse, de quererdes prender / doo de min||68.20 que pesar pode ja prender / eno mundo per outra ren?||71.11 ca me seria mui mellor / de sempre de vós mal prender||74.14 nunca del prix, por quanto mal / eu por el prendo, neun ben||110.17 [e] u eu de vós tan muito pesar prendi||156.23 Mais venho-vos por Deus rogar / que vos prenda doo por én / de mí||182.24 ben sei / ca nunca pesar prenderei / nen gran coita d’amor nen d’al||205.17 e, pois eu d’El non ei mal a prender / e [a] gran coita que ei me non val / por ela||207.18 e quant’El sempre no mund’entendeu / de que eu mui gran pesar prenderia, / per bõa fe||207.19 e quant’El sempre no mund’entendeu / de que eu mui gran pesar prenderia, / per bõa fe, d’ali mi-o fez prender||232.25 diria quanto mal prendi / dela por ben que a servi||255.5 que vos prenda doo de mí / por quant’afan por vós sofri||268.11 A coita que eu prendo non sei quen atal prenda||268.11 A coita que eu prendo non sei quen atal prenda||269.7 que nunca dela mal cuidei prender||403.10 que non aja gran pesar a prender / de me partir de vós per nulla ren||495.28 porque a vós farei maior / mingua que fez Nostro Senhor / de vassal’a senhor prender||511.24 que possades entender / como prendi ocajon / quando vos [eu] fui veer||764.14 Fez-m’el chorar muito dos olhos meus / con gran pesar que m’oje fez prender||900.12 per como podess’endurar / a coit’en que me vi andar / pola força que vos prender / vi||1145.10 e dixi-lh’o gran torto que sempre dele prix||1231.11 – Amiga, med’ei de prenderdes i / pesar||1496.2 Pois que Don Gomez Çura querria / con boas aves ante prender mal / ca ben con outras||1509.2 Elvira Lopez aqui noutro dia, / se Deus mi valha, prendeu un cajon||1515.22 muito mal prendi / de teu rascar e do cep’e de ti||1517.2 Nunca [a]tan gran torto vi / com’eu prendo d’un infançon||1525.1 De qual engano prendemos / aqui non sab’el-rei parte||1542.8 Per pé de caval’escapei / que non prix i cajon||1656.8 Non me tem’eu ja de grand’espadada / que del prenda nos dias que viver

prender conselho 'decidirse, resolverse'
55.27 ou que conselho prenderei / u vos eu veer non poder?||70.27 mais non sei ora consello prender / a esta cuita’n que me vejo andar||108.38-40 e prenderei / como guarrei / conselh’agor’, a meu cuidar||110.8 Non sei eu ja no mundo conselho prender||138.31 queixar-m’-ei sempre de vós e d’Amor, / pois consell’outro non poss’i prender||152.1 Quisera-m’ir, tal consello prendi, / e fui coitad’e tornei-me por én||172.9 E dá-me tal coita que non / sei de min consello prender||262.7 Ai eu, cativo, que non poderei / prender consello, pois sen vós ficar!||412.23-24 mais eu, que me faço consellador / d’outros, devera pera min prender / tal consello
prender cousimento 'tomar unha decisión asisada, obrar con mesura'
156.2 Ben deviades, mia senhor, / de min cousimento prender
prender desonras 'ser deshonrado/a'
1607.2 O que Balteira ora quer vingar / das desonras que no mundo prendeu||1607.6 mais comec’ant’en reino de Leon, / u prês desonras de quantos i son
prender engano 'ser enganado'
874.13 E veed’ora, amigos, se prend’eu engano / e fazed[e] de guisa que seja sen meu dano||1221.1 Amiga, grand’engan’ouv’a prender / do que mi fez creer mui gran sazon / que mi queria ben de coraçon||1377.11 e tan grand’engano prês i / que, pero s’ar queira vender, / ja nunca poderá valer / o meio do que deu por sí
prender erro 'enganarse, errar'
422.27 e por quanto ben vos Deus fez, sennor, / guardade-vos de tal erro prender||1612.16 Donzela, vós sodes ben-talhada / se no talho erro non prendedes
prender morte 'morrer'
37.24 ben cuid’eu que morte prenda / con atan longa espada||107.29 Non me vos poss’eu ja gardar / de por vós morte non prender||127.15 E, mia sennor, se eu morte prendesse / aquel primeiro dia en que vos vi, / fora meu ben||127.19 ca me valver’a mí máis de prender / mort’aquel dia que vos foi veer||131.7 ei gran pavor de me fazer levar / coita longadament’e m’ar matar / por me fazer peor morte prender||176.10 u me vos Deus fez primeiro veer, / que me non fez log’i morte prender||198.9 E por quant’eu esto dixe, devia / mort’a prender, per bõa fe, por én||207.10 non creerei que o Judas vendeu / nen que por nós na cruz morte prendeu||211.11 que por ela, e non por al, / me veerian morte prender||232.17 [e] des que eu morte prender, / que[n] lhi sofrerá des ali / tantas coitas com’eu sofri?||244.12 Sennor, se vós tẽedes por razon / d’eu por aquesto ja morte prender, / non ei eu quen me de vós defender||304.8 E, se non é, ca me leixe prender / por ela morte||325.16 ca, pois per esta ...morte non prendi, / ja máis [por coita nunca ren darei||372.16 o gran pesar / de que sei ben que ei mort’a prender||383.11 ũu que maa morte prenda / e o demo cedo tome / quis-la chamar per seu nome||392.11 mais eu por alguen ja mort’ei de prender, / que non vej’, ...||412.2 que eu ei por moller mort’a prender||424.12 ca mui melhor mi sera d’outra ren / de me leixar log’i morte prender||430.11 pois cada dia mi-a faz mui mellor / querer por mal de min e por fazer- / -me prender mort’en cab’;...||430.18 que me val máis log’i morte prender / que viver coitad’en mui gran pavor||436.21 pero ben sei ja / que desta coita morte prenderei / por vós, [mia] sennor||436.23 prenderei morte, pois que Deus non á / doo de min, nen vós, que sempr’amei||627.16 e, pois en tal razo / ei por dona de prender mort’assi / catarei ja das donas a melhor||740.2-3 Dizen-mi, amiga, se non fezer ben / a meu amigo, que [e]l prenderá / morte por mí||742.25 por lhi falar ben ou po-lo veer, / non lhi quer’eu leixar morte prender||771.5 ca nunca lh’eu vejo morte prender / nen o ar vejo nunca ensandecer||783.24 E os que ja desemparados son / de vos servir (...) / leixe-os Deus maa morte prender!||984.15 ca, pois eu por ela morte preser, / non me diran que dela ben non ei||989.33 Mais façamos tal oraçon: / que Deus, que prês mort’e paixon, / o mande muito ben reinar||990.24 façamos atal oraçon: / que Deus, que prês mort’e paixon, / o salve||1048.10 e, amigas, quand’el aqui chegar, / non sábia per vós qual mort’eu prendi||1064.14 e, pois eu oer / por mia senhor mort’a prender, / Deus, meu Senhor, se lhi prouguer, / mi-a leix’ant’ũa vez veer||1398.19 e faz en seu cantar morte prender||1470a.21 e, sennor, preguntar-vos-ei, / ..., / se ei, por én, mort’a prender||1470b.28 e, senhor, preguntar-vos-ei, / ..., / se ei, por én, mort’a prender||1496.20 con atal viss’el a casa arder / e lhi leixasse Deus morte prender / sen confisson||1505.8-9 E, pois el viu que devi’a prender / mort’aquel om’assi, disse-lh’enton: / ... ||1617.5 a por que ei morte a prender / come cervo lançado||1673.20 en como Deus / prês mort’en poder dos judeus / e enas tormentas do mar
prender ordin 'tomar os hábitos relixiosos, integrarse nunha comunidade monástica'. Cf. filhar orden
392.4 [E] foi Dordia Gil e foi Guiomar, / que prenderon ordin
prender porto 'chegar a un porto (de mar), aportar'
1596.14 que o dia que s’a lide juntou / prenderan eles port’a Mormojon
prender terra 'aportar'
1596.7 a lide foi com’oj’e, come cras, / prenderan eles terra no Alcor

◆ IPr.: P1 prendo, P3 prende, P4 prendemos, P5 prendedes||IPt.: P1 prendi ~ prix, P3 prês ~ prendeu, P6 prenderon||IAp.: P6 prenderan||IFt.: P1 prenderei, P3 prenderá, P5 prenderedes, P6 prenderán||IPp.: P1 prenderia||SPr.: P1 prenda, P3 prenda, P5 prendades||SPt.: P1 presesse ~ prendesse, P3 presesse ~ prendesse||SFt.: P1 prender||Inf.: P5 prenderdes