r

Glosario

[últ. rev.: 28/06/2022]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
rei s. m. 'rei'. Cf. reinha
51.1 Gran mal me faz agora’l-rei||51.8 Muit’é contra mí pecador / el-rei, fort[e] e sen amor||77.15 cedo o mate el-rei||119.24 non me cuidari’a cambiar / por rei nen por emperador||152.23 Deu-lo sabe, que me quisera ir / de coraçon morar a cas d’el-rei||278.18 non querria seer / rei nen seu fillo nen emperador||282.13 E non á no mundo filla de rei / a que d’atanto devess’a pesar / nen estraidade d’om’a fillar||392.4 mais, se foss’eu rei, / eu as mandaria por en[de] queimar||415.3 non vejo eu ben qual pod’én semellar / al rei de Castela e de Leon / se[non] ũa qual vos direi: o mar||415.5 O mar semella muit’aqueste rei||415.21 e tod’esto que vos cunto aven / al rei se o souberdes connocer||415.30 E [e]stas mannas, segundo meu sén, / que o mar á, á el-rei||459.1 Don Rodrigo, moordomo, que ben pôs el-rei à mesa||460.1 – Ũa pregunt’ar quer’a el-rei fazer, / que se sol ben e aposto vistir||473.4 e nunca casarei, / ai mia irmana, se me non casa el-rei||475.13 mais dig’eu, ai, / por que nunca tal don deu rei?||487.9 E pero, se a quiserdes tẽer, / non na tenhades per ren ant’el-rei||487.13 que vo-lo non veja teer assi / que, pero vos el-rei queira des i / ben vingar, non á end[e] o poder||510.6 erades boa pera rei||550.6 E por esto me terria / por tan ben-andante / que por rei nen ifante / des ali adeante / non me cambiaria||571.2 Amiga, muit’á gran sazon / que se foi d’aqui con el-rei / meu amigo||628.6 assi de fea come d’ẽatidade / non vos vence oje senon filha d’ũu rei||719.4 nen mi ar veestes vós dizer / novas que querria saber / dos que ora son con el-rei||719.10 se vos disse novas alguen / dos que el-rei levou sigo||719.16 a que[n] mi novas dissesse / d’el-rei e dos que co[n] el son||748.1 S[e] meu amigo, que é con el-rei / [...] ben sei||748.6 Punh’el-rei ora de lhi fazer ben||758.9 porque non á no mundo rei / que viss’o talho que eu ei / que xe non morresse por min||761.3 Amigas, o meu amigo / dizedes que faz enfinta / en cas d’el-rei da mia cinta||778.2 Ũu ricome, a que ũu trobador / trobou ogan’aqui en cas d’el-rei||830.9 pois meu amigo en cas d’el-rei / me tarda tan longa sazon?||831.2 Foi-s’o meu amigo d’aqui / na oste por el-rei servir||831.6 que, pois m’el tarda e non ven, / el-rei o faz que mi-o deten||833.2 Por Deus, amig’, e que sera de mí, / pois me vós ides con el-rei morar?||835.10 mais, se foi el-rei / o que do mar meu amigo sacou, / [saque-o Deus de coitas, ca jogou].||852.13 E, se eu fosse emperador ou rei, / era muito de mi avĩir assi / de vós, sen[h]or||868.2 A Santiag’en romaria ven / el-rei, madr’, ...||868.5 ca ve[e]rei el-rei, que nunca vi, / e meu amigo, que ven con el i||874.2 Desfiar enviaron ora de Tudela / filhos de Don Ferna[n]do a el-rei de Castela||874.3 E disse el-rei logo||879.7 e o que lh[e]s non quer dar ou servir / non pode ren con el-rei adubar||879.13 e á el-rei sabor de os oir||892.1 [V]ou-m’eu, fremosa, pera ‘l-rei||918.2 Maestr’Acenço, dereito faria / el-rei de vos dar mui boa soldada||918.8 E, se el-rei fos[s]e ben conselhado||918.19 ca, se el-rei sabe vossa demanda / e ouver paz deste execo en que anda, / arcediagõo sedes logo feito||918.22 E diss’el-rei, ... / ..., / que vos quer dar Ardon en encomenda||920.8 non é viv’, ai mesela, / ou mi-o deten el-rei||924.22 E, senhor rei de Portugal, aqui / julgad’ora se eu, ... / dev’a seer desamado por én||925.14 e o senhor, que acorrer non quer / a seus vassalos quando lh’é mester, / peca mortal, pois é tan alto Rei||925.15 Todo senhor, demais Rei natural, / dev’os vassalos de mort’a partir / e acor[r]ê-lhes cada que os vir / estar en coita||928.14 Porque se foi, e o ante non vi, / sen mi-o dizer, a cas d’el-rei morar||934.9 ca nunca vos eu máis por meu terrei, / pois ides máis ca por mí por el-rei / fazer||935.3 – Madre, quer’oj’eu ir veer / meu amigo, que se quer ir / a Sevilha el-rei servir||949.1 Vi eu donas, senhor, en cas d’el-rei, / fremosas e que parecian ben||968.1 Meu senhor rei de Castela, / venho-me-vos querelar||968.23 Se mi justiça non val / ante rei tan justiceiro, / ir-m’-ei ao de Portugal||987.1 O mui bon rei que conquis a fronteira||987.5 éste bon rei de prez, valent’e fis, / rei Don Fernando||987.6 éste bon rei de prez, valent’e fis, / rei Don Fernando||987.6 bon rei que conquis / terra de mouros ben de mar a mar||987.13 non foi no mund’emperador nen rei / que tal conquista podesse fazer||987.18 e por end’, a Deus grado, / ja o bon rei en seu pode-la ten||987.20 quantas conquistas foron d’outros rei[s], / apos Sevilha todo non foi ren!||987.22 Mai-lo bon rei, ... / ..., / este conquis ben a Andaluzia||989.5 rei Don Fernando, tan de prez, / que tanto ben no mundo fez / e que conquis de mar a mar!||989.9 Tal companhon foi Deus filhar / no bon rei||989.17 ca dos reis que foron nen son / no mundo, ... / este rei foi o melhor rei||989.19 este rei foi o melhor rei, / que soub’eixalçar nossa lei / e a dos mouros abaixar||989.19 este rei foi o melhor rei, / que soub’eixalçar nossa lei / e a dos mouros abaixar||989.23 Mais, u Deus pera sí levar / quis o bon rei i, log’enton / se nembrou de nós||989.25 poi-lo bon / rei Don Afonso nos foi dar / por senhor||989.30 mais, pois nos tan bon rei leixou, / non nos devemos a queixar||993.12 e o bon rei Valença ten||993.14 rei de Valença lhi diran||993.19 el-rei que Valença conquis||993.22 rei d’Aragon, rei de bon sén, / rei de prez, rei de todo ben / éste: rei d’Aragon, de pran!||993.22 rei de bon sén, / rei de prez, rei de todo ben / éste: rei d’Aragon, de pran!||993.23 rei d’Aragon, rei de bon sén, / rei de prez, rei de todo ben / éste: rei d’Aragon, de pran!||993.23 rei d’Aragon, rei de bon sén, / rei de prez, rei de todo ben / éste: rei d’Aragon, de pran!||993.24 rei de todo ben / éste: rei d’Aragon, de pran!||1011.13 En aquestas cortes que faz el-rei / loará min e meu [bon] parecer||1023.13 P[er]o quando s’el foi d’aqui al rei / foi mia madre mui led[a]||1027.4 queredes-vos ir morar con el-rei||1027.9 e vós queredes con el-rei morar / porque cuidades máis valer per i||1027.15 e pero non / leixades d’ir al rei||1027.16 por tal razon / non podedes el-rei e min aver||1045.1 – O voss’amigo, que s’a cas d’el-rei / foi, amiga, mui cedo vos verra||1046.1 Vai meu amigo con el-rei morar||1046.5 mais eu perça bon parecer que ei / se nunca lh’el-rei tanto ben fezer / quanto lh’eu farei quando mi quiser||1046.7 E [el] quer muito con el-rei viver / e [a] mia sanha non a ten en ren||1046.9 e el-rei pode quanto quer poder||1046.14 E el punhou muit[o] en me servir / e al rei nunca serviç’ora fez||1046.15 por end’el-rei non á que lhi gracir||1046.20 ca máis [lhi] valra se lh’eu [ben] quiser / que quanto ben lh’el-rei fazer poder||1047.6 a todos eu preguntarei / como vos vai en cas d’el-rei||1047.10 mais a quantos eu vir chegar / d’u ides con el-rei viver||1047.16 mais a quantos eu ja souber / que veeren d’u el-rei for, / a todos eu preguntarei||1047.20 E se disseren «ben», loarei / Deus e graci-lo-ei al rei||1048.1 Foi-s’o meu amigo a cas d’el-rei||1118.2 A sa vida seja muita, / deste rei de Portugal||1118.7 e el é rei acabado / e eu sõo mao rapaz||1118.9 Os reis, mouros [e] cristãos||1118.16 e des i, e sempre, cura / d’el-rei, seu padre, guardar||1118.18 E al do conde falemos, / que é irmão d’el-rei||1118.22 se fosse seu o tesouro / que el-rei de França ten||1119.5 porque perderon tan boo senhor / come el-rei Don Denis de Portugal||1119.16 Os caval[e]iros e cidadãos, / que deste rei avian dinheiros||1119.22 E máis vos quero dizer deste rei / e dos que del avian ben-fazer:||1119.26 ca el foi rei as[s]az mui prestador / e saboroso e d’amor trobador||1119.31 Mais con tanto me quero confortar / en seu neto, que o vai semelhar / en fazer feitos de muito boo rei||1162.2 – Os meus olhos e o meu coraçon / e o meu lume foi-se con el-rei||1162.7 Que coit’ouv’ora el-rei de me levar / quanto ben avia nen ei d’aver!||1165.1 El-rei de Portugale / barcas mandou lavrare||1165.5 El-rei portug[u]eese / barcas mandou fazere||1166.2 – Cabelos, los meus cabelos, / el-rei me enviou por elos||1166.4 Que lhis farei, / madre? – Filha, dade-os a el-rei||1166.6 – Garcetas, las mias garcetas, / el-rei m’envio[u] por elas||1168.1 Mete el-rei barcas no rio forte||1168.4 Mete el-rei barcas na Estremadura||1169.3 Jus’a lo mar e o rio / eu, namorada, irei / u el-rei arma navio||1169.7 Juso a lo mar e o alto / eu, namorada, irei / u el-rei arma o barco||1169.9 U el-rei arma navio / eu, namorada, irei / pera levar a virgo||1169.13 U el-rei arma o barco / eu, namorada, irei / pera levar a d’algo||1202.2 come cervo ferido de monteiro d’el-rei||1264.2 Pois vós, meu amigo, morar / queredes en casa d’el-rei||1265.1 Polo meu mal filhou [agora] el-rei / de mar a mar||1265.5 se o el-rei sigo non levasse, / mui ben creo que migo ficasse||1265.13 O meu amigo, pois con el-rei é, / a mia coita é qual pode seer||1296.14 Ca ven san’e vivo, / e d’el-rei amigo||1296.17 Ca ven vivo e sano, / e d’el-rei privado||1322.2 qual mi a reinha, madre d’el-rei, deu||1322.10 nen a reinha nen seu filh’el-rei||1327.3 porque vos vej’en privança entrar / d’el-rei||1327.9 fazede sempre quant’al rei prouguer||1327.13 pois desto al rei praz, / fio per Deus que privado seredes / per este Papa||1327.18 el-rei de vós máis d’outro bispo fia?||1327.19 E, pois vos el-rei aqueste logar dá||1330.1 Dis[s]’oj’el-rei||1333.10 que se non queix’ende al rei||1343.1 Pero el-rei á defeso / que juiz non filhe peito / do que per ant’el á preito||1343.8 Pero que é cousa certa / que el-rei pôs tal defesa / ond’a bon juiz non pesa||1344.24 mais o de que m’eu [perc]ato, / d’el-rei querer-mi, non cata||1346.9 ca non quis con el-rei guerra||1348.2 Ora faz ost’o senhor de Navarra, / pois en Proenç’ést’el-rei d’Aragon||1348.9 Se lh’o bon rei varre-la escudela / que de Pamplona oistes nomear||1348.13 ca verra i o bon rei sejornar / e destruir atá burgo d’Estela||1348.17 Quand’el-rei sal de Todela, estrẽa / ele sa ost’e todo seu poder||1348.21 guarda-s’el-rei, come de bon saber, / que o non filhe luz en terra alhẽa||1355.4 e da sela que lh’eu vi, rengelhosa, / que ja lh’ogano rengeu ant’el-rei||1357.9 se for d’ant’el-rei, lhi diran / ca fremosa dona matou||1359.14 En este son de negrada / un cantar farei / d’ũa sela canterlada / que vi ant’el-rei||1363.3 riiu-s’el-rei e mia esposa de mí||1372.1 Se m’el-rei dess’algo, ja m’iria / pera mia terra de [mui] bon grado||1373.9 que non trouxesse / leit’en cas d’el-rei||1397.2 Que muito mi de Fernan Diaz praz, / que fez el-rei Don Afonso meirinho||1397.10 o fez el-rei meirinho des Viveiro / atá Carron, ond’outro nunca fez||1409.3 Amigas, eu oi dizer / que lidaron os de Mouron / con aquestes d’el-rei||1411.1 En gran coita andaramos con el-rei||1418.3 mais quer’ir a el-rei, / chorar-lh’-ei muito e direi-lh’assi: / ... ||1418.5 «Por Deus Sen[h]or, que vos tan bon rei fez, / perdoad’a meu amig’esta vez»||1418.9 irei ali u el-rei estever||1418.15 irei a [e]l-rei mercee pedir||1425.12 e u quer que falades / e ant’el-rei muito caedes ben||1425.15 E, pois el-rei de vós é tan pagado / que vos seu ben e sa mercee faz||1433.18 que fezeron comendador sen mí / de mias comendas, per força de rei||1433.21 ca todas estas son forças de rei||1434.15 ca manda’l-rei, ... / que troben os melhores trobadores / polas máis altas donas e melhores||1442.28 nen cho colherán en casa d’el-rei||1442.30 non ach[ar]á rei nen emperador / que o non colha mui ben||1446.2 Alvar Ro[drigu]iz, monteiro maior, / sabe ben que lhi [á] el-rei desamor||1446.7 El entende que faz al rei pesar / se lhi na terr’aqui máis morar||1447.1 Os privados que d’el-rei an, / por mal de muitos, gran poder||1447.9 Os que trabalhan de servir / el-rei por tirar galardon||1447.12 e quen d’el-rei quiser tirar / ben sen servir, ... / ave-lo-á u l[h]o pedir||1447.19 u s’el-rei mov’a fazer ben, / com’é razon, pesa-lhes én||1462.4 non pod’el-rei saber, per nulha ren, / quando se vai nen sabe quando ven||1463.7 mais, porque a nunca serviu, / á mui gran querela d’el-rei||1463.14 contra el-rei anda mui felon||1463.17 que non quis i viir / con coita d’el-rei non servir||1463.21 al rei quer mui gran mal por én||1463.22 Sanhudo ven contra el-rei ja||1463.28 al rei gran mal por én querra||1479.3 estand’ali ant’a porta d’el-rei||1491.1 Deu ora el-rei seus dinheiros / a Belpelho||1493.2 Don Estevã[o], eu eiri comi / en cas d’el-rei, nunca vistes melhor||1498.2 Don Estevã[o] diz que desamor / á con el-rei||1498.6 porque non ven ao reino el-rei||1498.8 Con arte diz que non quer al rei ben||1498.15 Por que vos diz el que quer al rei mal||1500.2 Don Fernando, vejo-vos andar ledo / con deantança que vos deu el-rei||1500.12 non vos ar lev’atras vosso pecado, / pois vos el-rei meteu en tal poder||1502.2 Correola, sodes adeantado / en cas d’el-rei do ma[l] que s’i fezer||1505.6 «que non deve justiça fazer rei / en ome que na mão [non] colher»||1512.2 Par Deus, infançon, queredes perder / a terra, pois non temedes el-rei||1512.15 E fara el-rei corte este mes / e mand[ar]án-vos, infançon, chamar||1512.20 e do garda-cos / en cas d’el-rei vos provaremos nós / que á quatr’anos e passa per tres||1525.2 De qual engano prendemos / aqui non sab’el-rei parte||1525.14 se el-rei quisesse||1526.2 Don Ansur, per qual serviço fazedes / al rei, ... / nunca foi ome do vosso logar / que máis pojasse ca vós pojaredes||1526.5 ca, pois el-rei o dereito catar||1526.10 mais ũa vez quer-vos el-rei alçar / en gran talho||1526.16 pois vos el-rei assi quer encimar / como dizen||1528.10 este poder ante tempo d’el-rei / Don Fernando ja lhi viron aver||1531.1 – Rei Don Alfonso, se Deus vos perdon, / desto vos venho [ora] preguntar||1531.15 – Rei Don Alfonso, ladron por atal / en nulha terra nunca chamar vi||1531.25 oi dizer que trajeitou assi / ja ũa vez un rei en Portugal||1533.11 pon ora assi en seu degred’el-rei / que se non chame fidalgo per ren||1533.17 ca manda el-rei que, ... / [...] / ..., / que lhi non dé ome [o] seu aver||1535.11 destes sinaes / que ora trage nen trouxe taes / nosco na guerra quand’el-rei foi i||1537.1 Pôs conta el-rei en todas sas fronteiras / que nen en vilas nen en carreiras / que non cómian galinhas na guerra||1539.4 e quitan come mesnada / d’el-rei ou de Don Fernando||1540.1 Un porteir’á en cas d’el-rei / que me conhoc’...||1540.8 Queredes con el-rei falar?||1540.14 porque servistes al rei i||1540.17 pero mi-o el-rei non mandou, / non entraredes ja oj’i||1543.6 A vossa mia soldada, senhor rei, / ..., / ..., / ei-a d’aver enquant’a viver ei||1544.1 Non é Amor en cas de rei||1544.8 Teen que o non sab’el-rei, / que Amor aqui non chegou||1544.15 Perdud’é o amor con el-rei / porque nunca en oste ven||1550.14 De melhor logar non pode seer / ome do mundo, se non for [el]-rei||1551.1 Ben sabedes, senhor rei, / des que fui vosso vas[s]alo, / que sempre vos aguardei||1557.3 andand’aqui en cas d’el-rei||1569.5 nós, que avemos mui bon rei por senhor||1569.10 pois nós avemos aquel melhor rei / que no mund’á||1569.16 – Ai Pedr’Amigo, eu non perderia / enquant’el-rei podesse máis aver / en bõa terra e en gran poder||1569.24 eu ben cuidaria / que o reino non á por que perder / por el-rei nosso senhor máis valer||1569.25 ca rei do mund’é se se vai sa via!||1573.3 irado-los á el-rei||1579.19 e, pois vẽo a cas d’el-rei, / enlinhó-o||1584.9 Tirou ela c[on] ũu beesteiro / destes d’el-rei, que saben ben tirar||1594.16 E en bõo ponto el tan muito leeu, / ca per [i] o preçan condes e reis||1598.28 grad’a Deus, rei á na terra||1609.12 ca o que guaanhou en cas d’el-rei, / ..., / todo lho faz o clerigo peitar||1621.1 De como mi ora con el-rei aveo / quero-vo-l’eu, meus amigos, contar||1621.22 E ora faça el-rei quanto poder||1625.1 Don Pedro ést[e] cunhado d’el-rei||1635. Deste cantar el-Rei me descobria / dos d’Aragon, quand’eu vin de Galiza||1636.9 ouv[e] aqui reis de maior poder / [en] conquerer e en terras gaanhar||1650.20 quen diz mal dos que son en cas d’el-rei / por se meter por máis desembargado||1653.16 Mais que conselho faredes / se alguen al rei disser / ca molher vosco teedes / e a justiçar quiser?||1662.8 Entendestes un dia ant’el-rei / como vos meteron en un cantar / polo peior trobador que eu sei||1664.24 E desto julgue-nos el-rei||1664.26 – Pero da Ponte, julgar-m’-ei / ant’el-rei vosc’...||1664.38 praz-mi que nos julgu’el-rei||1667.17 non ést[e] rei nen conde, / mais é-x’outra podestade||1670.16 porque non é ja pera cas d’el-rei / a capa velh’, Elvira||1671.9 E nunca tal mentira oi / qual el diss’aqui ant’el-rei||1680.6 podia per i con el-rei / e con outros ben guarecer

Rei Judeorum 'rei dos xudeus, Xesús Cristo'
1576.1  Rei Judeorum, Iesu Nazareno, / en que gran coita andamos polo len[h]o!

grado a Deus e a el-rei 'grazas a Deus e a el-rei'. Cf. a Deus grado, (bon) grad’a Deus
1598.20 nulho medo, grado a Deus e a el-rei, / non ei de força que me vós façades