c

Glosario

Voces do C
[últ. rev.: 20/10/2023]ImprimirAlternar visualización dos exemplos
creer v. tr. e intr.
1. 'crer, ter fe en, acreditar en'
Nesta acepción rexe con frecuencia as preposicións de, en, per e por
14.38 Ũa ren vos juraria, / e devede-lo creer||23.4 non creedes ca vos quer’eu melhor / de quantas cousas [e]no mundo son||25.1 Non vos façan creer, senhor, / que eu alhur quero viver / senon convosc’, ...||29.17 E pod’ũa cousa creer / ben mia senhor se lhi proug[u]er||31.5 ca non m’avedes a creer, / macar me vejades morrer||52.16 E, mia senhor, al vos direi / que mi devedes a creer||55.11 ca ben creede que por al / non ousaria eu provar, / mia senhor, de vosco falar||60.27 [e] vós devedes-mi a creer, / que nunca vos eu mentirei||65.27 e ben creede que non é mẽor||67.7 E creed’ora ũa ren||68.13 e creo que dev’a morrer, / se o cuidar, con pesar én||72.15 E creo que fara mal sén / quen nunca gran fiuz’ouver / en mesura d’outra moller||75.7 E creede que a min é / este mal, ... / ..., de mia morte par||85.4 mais eu non o posso creer: / que ome perdera per ren / coita d’amor sen aver ben / da dona que lla faz aver||88.22 Non o queredes vós creer, / ca nunca soubestes d’amor||92.18 nen ar sei oj’eu quen / mi-a toda podesse creer||97.1 Ora non poss’eu ja creer / que omen per coita d’amor / mor[r]eu nunca||132.8 e quen viver / aver-mi-á pois est’a creer||133.2 Sennor fremosa, pois me non queredes / creer a cuita’n que me ten Amor||133.17 que farei eu, pois mi-a vós non creedes?||133.23 E, pois que Deus non quer que me vallades / nen me queirades mia coita creer, / que farei eu?||135.6 mais jur’e faço-lles creer / mentira por vo-lles negar||139.2 Sennor, pois Deus non quer que min queirades / creer-la coita que me por vós ven||139.3 por Deus, creede ca vos quero ben / e ja máis nunca m’outro ben façades||139.5 e, se mi aquesto queredes creer, / poderei eu mui gran coita perder||139.18 mais, se Deus quiser que vos dig’alguen / qual ben vos quero e que o vós creades||142.28 ben sei / de min ca llo non creerei||142.29 mais creê-ll’-ei a quen leixar / tod’outro ben por desejar- / -vos||146.25 ca somos ambos vossos e devedes / a creer quen vos mellor consellar||149.7 Se crevess’eu Martin Sira, / nunca m’eu d’ali partira||156.9 E d’al estou de vós peior: / que mi non queredes creer||161.7 E ben mi-o per-devedes a creer / que me sera mia mort’, e m’é mester||170.22 E, se a eles viren, creerán / ca lles dig’eu verdade, u al non á||207.9 Máis, enquant’eu ja vivo for, por én / non creerei que o Judas vendeu||207.13 ca foi coitado non quero creer, / ca do coitad’a doer-s’averia||218. E ben creede de pran que é ‘ssi / e sera ja enquant’ela viver||219.23 nen eu nunca o creerei / por aquesto, per bõa fe||221.3 pero mi-o vós non queredes creer||232.20 Eu creo que lhi falra quen, / pero m’ela tev’en desden / des que a vi||274.9 se por aquest’ama dev’a seer, / é-o ela, podede-lo creer||283.15 que tan pret’está / de mí mia morte como veerán / muitos que pois mia coita creerán||294.17 mais vós, mesurada, / fremosa e mansa e d’outro ben comprida, / non no creades||299.5 ca me non quis nunca nen quer creer, / per nulla ren, que lle sei ben querer||304.3 poi-la tant’amo e mi-o creer non quer||321.1 Non me queredes vós, senhor, creer / a coita que me fazedes levar||321.7 E non mi creedes qual coita sofri / sempre por vós nen quant’afan levei||328.11 Poi-lo dizedes, creo-vo-lo eu||331.10 e non os creerei, / mentr’eu viver, nunca, por ũa ren / ...||349.10 e non quer mia coita creer||371.6 e creo que assi faz / boa entençon quen a quer fazer||406.6 pois mi-o vós nunca quisestes creer||415.8 O mar dá muit’, e creede que non / se pod’o mundo sen el governar||418.3 creede que non á en mí / senon mort’ou ensandecer||427.9 E, Don Fernan Furado, daquel muu / creede ben que era eu pagado||459.11 e quen estes mata, a ren creede ben sen dultança, / que ja máis en este mundo nunc’avera vingança||460.18 se me creverdes, faredes assi||470.13 e sei, se o vós fezerdes / e me daquesto crev[er]des, / morar[e]des u vos digo||476.16 E, se queredes meu conselho filhar, / creede-m’ora, ben vos acharedes||511.15 por quant’oj’eu creer sei, / con cuidad’e con pavor / meu coraçon non é são||516.8 creed’agora ben / que non vi prazer nen pesar de ren||519.9 creede ben / que, ... / que ben lhi guisaria Deus / que vivess’en mui gran pesar||524.15 E creede que av[er]ei prazer / de me matardes||529.3 ca ben creede que outro prazer / nunca [d’al] veran estes olhos meus||529.9 e dos meus olhos podedes creer / que outro prazer nunca d’al veran||534.2 Pero eu dizer quisesse, / creo que non saberia / dizer||534.7 nen er sei quen mi-o crevesse / senon aquel a que desse / amor coita toda via||534.14 ca outr’omen non é nado / que esto creer podesse||577.3 mais podedes creer mui ben, / ..., / que possa aquel dia veer / que nunca vi maior prazer||578.2 creede ben / que non dou eu por tal enfinta ren||594.7 – Non creo que tamanho ben / mi vós podessedes querer / camanh’a mí ides dizer||594.13 – Amig’, eu non vos creerei, / ..., / que m’avedes tan grand’amor||608.19 e podedes creer / que non ei ren que vos i gradecer||619.15 «Senhor, creede / que a vossa fremosura / mi faz gran mal sen mesura, / por én de min vos doede»||628.22 e ben creede que eles todos son||630.4 mais ben creo, se me vis[s]en, que non / terrian meu amigo por sandeu||671.10 pois con el falastes, creades, amiga, / que falarei [vosco tod’aqueste dia,||688.8 E, pois vos vós ir queredes / e me non queredes creer||702.16 mais non vos creerei per ren / que no mundo á que quera tan gran ben||721.10 Enviou-mi seu mandado / dizer, qual eu creo ben||730.4 mais esto quen no creerá, / que nunca el de coraçon / molher muit’ame se min non?||730.10 mais esto non é de creer||730.16 mais eu esto non creerei||742.5 mais non as creo, ca sei ũa ren||747.7 Nunca lhi ja creerei nulha ren, / pois tanto tarda, se Deus mi perdon||754.3 nen mi-o queredes [vós] creer / e moir’, ...||758.16 Mais dona que amig’ouver / des oje máis (crea per Deus) / non s’esforc’enos olhos seus||767.2 Morr’o meu amigo d’amor / e eu non vo-lho creo ben||767.13 Máis nunca ja crea molher / que por ela morren assi||771.19 E ja máis nunca mi fara creer / que por mí morre, ergo se morrer||800.3 mais eu non o creo per ren||800.16 Esto podedes ben creer||812.4 e maravillo-m’én / e non o pude nen posso creer||812.18 demais, non / creo que sabe que x’é desejar / tal ben qual eu desejei des que vi / o vosso bon parecer||819.16 – Par Deus, amiga, non vos creerei / nen vós nunca mi-o digades||832.2 conselhar-vos-ei ben se mi creverdes||837.5 e ven[ho]-vos dizer / que nulha ren non creades / que vos diga||862.9 e eu nunca ende creerei al||893.23 ben me creede, sennor, que é ‘ssi||900.21 mais ũa ren posso creer||911.19 E ben pod’ũa ren creer / quen me desto quiser cousir||929.8 Quen quer que vos d’end’al diga / non lho queirades creer||938.10 e non creades quen quer profaçar||938.14 E, meu amor, eu vos venho rogar / que non creades nen un dizedor / escontra min||953.4 mais, per’o juren, non lho creerán||953.10 Pero o juren, non lho querran creer||983.21 e sol non quer Deus que mi-o vós creades||990.1 Ora ja non poss’eu creer / que Deus o mundo mal non quer||994.5 e non me creedes / mia coita nen me valedes||1026.3 e mui ben creo que ja co[n] el é||1044.3 pero non o posso creer||1044.5 ca tal sabor ei de o veer / que o non posso creer||1044.16 E nunca mi-o faran creer / se mi-o non fezeren veer||1050.6 e por én rog’eu a Nostro Senhor / que confonda quen vo-lo foi dizer, / e vós, se o assi fostes creer||1050.14 se tan gran mentira de min / crevestes||1050.20 mais rog’a Deus, que no ceo sé, / que cofonda quen vos atal razon / diss’, e vós, se a crevestes enton||1056.16 e por esto podedes creer ben / que mi valera mui máis [non veer / eu vós nen al||1057.16 non / atend’end’al, creed’esto, por Deus||1060.8 Senhor fremosa, direi-vos eu al / e creed’esto, meu lum’e meu ben||1060.13 Creede, lume destes olhos meus, / que, ... / ..., nunca vi prazer||1070.7 Non mi queredes mia coita creer||1070.8 creer-mi-a-edes, pois que eu morrer / cuidand’en vós, mia [senhor mui fremosa]||1074.37 – Don Bernaldo, quero-vos conselhar / ben e creede-m’én se vos prouguer||1087.24 cofonda Deus quen lho nunca creer||1100.26 e pero creede, ... / que non ést’oj’outra no mundo nada, / ..., que eu sábia amar||1110.12 e elas non saben quaes creer||1117.4 mais dizen-mi o que lhis non creerei||1117.7 Mais de pran non lhe-lo poss’eu creer||1121.18 ja vo-lh’eu non creeria||1125.4 creede-m’ora ũa ren||1125.15 e creede-mi o que vos direi||1136.8 e creo que por én / algũu amigo queredes gran ben||1154.4 mais eu ben creo que non ést’assi||1221.2 Amiga, grand’engan’ouv’a prender / do que mi fez creer mui gran sazon / que mi queria ben de coraçon||1246.12 ca ben vistes quanto lhi defendi / que se non foss’, e non me quis creer||1249.2 Ora veerei, amiga, que fara / o meu amigo, que non quis creer / o que lh’eu dix||1257.10 e por én, / se [o] creverdes, madre loada, / se el vir vós nen mí per meu grado, / [San Salvador mi seja irado] / de Valongo||1265.6 se o el-rei sigo non levasse, / mui ben creo que migo ficasse||1271.10 e, quando mi-o disseron, non o quis creer||1316.15 «Grav’é de creer / que eles, con mengua d’aver, / manden taes panos vender / por quan pouco por eles dan»||1368.11 Se m’ela crever, cuido-m’eu, dar-lh’-ei / o melhor conselho que oj’eu sei||1378.4 maravilhei-m’e non o quis creer||1382.6 non mi creades se o non sacar / contra alguen, que foi mal dia nado||1386.2 Pero Rodriguiz, da vossa molher / non creades mal que vos ome diga||1419.28 pois vos esso fez creer||1423.11 Joan Fernandez, creed’est’a mi[n], / que soo ome [mui] ben leterado||1442.34 [e] non cho creerei||1488.2 Oi d’Alvelo que era casado, / mais non o creo, se Deus mi perdon||1488.7 e por én creo que non é casado||1500.13 sinher, querede-mi desto creer||1502.4 e caeredes en este mester / se me creverdes, que ést’aguisado||1528.29 – Pedr’Amigo, esto vos non creo eu||1572.10 Mais non creo que dure atá o estio||1587.20 se meu conselho quiseres creer||1591.3 e ja creer / non lho quig’eu per nulha ren||1624.15 e non creades quen vos al dis[s]er||1637.3 e, se mi creer, / fara bon siso||1643.8 E ben creede que ést’apartado / pera ela, que folia non quer||1649.5 Senhor, vós creed’a mí, / que o sei mui ben contar||1652.4 mais esto non poss’eu creer||1652.5 mais creo-mi al, per bõa fe||1658.22 E creede que en justiça / pod’i máis anda-la terra||1665.3 mais non o creo, per bõa fe, / ca mi fui eu a verdad’én saber||1666.6 mais o mouro que mi crever / a cachaça non filhará||1668.8 se [me] creverdes, tia, / deste marido, ... / mostrar-vos-ei gran dereit’a prender||1668.14 Direi-vos eu a negra da verdade / se mi-a creverdes||1671.23 Vedes que bisp’e que senhor, / que vos cuida a fazer creer / que é de Conca||1680.1 Lourenço non mi quer creer||1682.6 diss’assi Pedro Gar[c]ia, segun[do eu] creo, / que al ést’a candea e al ést’o candeo||1682.20 «Ou eu nada non creo, / ou al ést’a candea e al ést’o candeo»
82.18 e, pois que mia sennor non quer / esto d’Amor per ren creer||122.14 nunca lles queredes per ren / esta mezcra de min creer||213.30 E o que atal non sofrer / non o devedes a creer / de gran coita, se i falar||250.15 mais devedes creer / del, que s’as[s]anha, ... / se soubess’el quan [pouc’eu daria / por sa sanha, non s’assanharia||293.11 atanto creede vós ben de min: / ...||702.5 – Madre, creer-vos-ei eu d’al / e non desto, per bõa fe||947.13 D’aver ben non me quero eu creer||1244.6 Nunca vos ja de ren ei a creer||1391.18 creede-mi do que vos conselhar||1396.8 Mais rogo-vos ora que mi creades / do que vos ora [quero] conselhar||1680.4 e, pero se mi creess’én / de tres cousas que ben direi, / podia per i con el-rei / e con outros ben guarecer
1391.15 Ai mia senhor, por Deus en que creedes, / ..., / ..., / creede-mi do que vos conselhar||1546.17 por esto non creo en El eu / nen me tenh’eu por pecador||1547.14 Dizede-mi ora que ben mi fezestes, / por que eu crea en vós nen vos sérvia, / senon gran tort’endoad’e sobervia
45.4 nunca per mí ja máis dev’a creer!||207.21 e, quanto per El crive, fiz folia||369.1 Sennor fremosa, creede per mí / que vos amo ja mui de coraçon||577.9 mais podedes creer per min, / ..., / que possa aquel dia veer / [que nunca vi maior prazer]||596.6 E des oimais, par Santa Maria, / nunca molher deve, ... / muit’a creer per juras d’amigo||600.10 e por én creede per min / que non ei, de vos ben fazer, / [pero m’eu quisesse, poder]||671.6 mais per min creades / que falarei vosco [tod’aqueste dia,||691.9 «Nunca molher crea per amigo, / pois s’o meu foi e non falou migo!»||717. mais nunca per mí creades / ... / ca sodes mal conselhado / de mi sair de mandado||721.18 Nulha coita non avia / (tanto creede per mí) / outra nen el non viinha||829.18 E ja qual molher devi’a / creer per nulh’ome nado?||1237.44 mais creede per mí: / ... ||1246.5 que, sen vosso ben, creede per mí / que lhi non pode ren morte tolher||1254.2 Eu, louçana, enquant’eu viva for / nunca ja máis creerei per amor||1254.4 nunca ja máis per amor creerei, / pois que mi mentiu o que namorei||1392.15 E nunca vós, dona, per mí creades, / ..., / [...] / ..., / ca sonharedes nos dados enton||1591.6 «Se ést’assi, / oimais non creades per min / se a non emprenhou alguen»
207.20 por esto non quer’eu por El creer, / e, quanto per El crive, fiz folia
2. 'considerar como, ter por'
52.10 Que nunca eu ja poderei / por vós tanta coita prender / que m’eu por én possa creer / se[m]pre voss’om’e quite non||1432.18 [o] demo lev’esso que teu criia

ben o creades ~ ben no creades
Esta frase pode incluír un demostrativo inicial
556.3 Senhor, que mal vos nembrades / de quanto mal por vós levei / e levo, ben o creades||595.19 – Guarrei, ben o creades, / senhor, u me mandardes
1174.4 – Desejo, senhor, ben no creades
ben o creede
66.22 non vos am’eu por vos ar desamar, / ben o creede||595.8 Non poss’, u vos non vejo, / viver, ben o creede, / tan muito vos desejo
com’eu creo (no meu coraçon) 'segundo penso'
1448.15 que, tirando / foi tanto pelo esteo / que por esto, com’eu creo, / se foi toda [e]speçando
1575.23 mais, com’eu cr[e]o no meu coraçon, / quen x’en gran guerra andass’a louc[ur]as, / en feuza daqueste cavalon, / falecer-lh’-ia el nas queixaduras
esto creede ben
523.9 esto creede ben, / u non vir vós, que eu por meu mal vi||1583.9 vós non m’oiredes / dizer cantar, esto creede ben, / senon ben feito e igual

◆ IPr.: P1 creo, P5 creedes||ICp.: P1 criia||IPt.: P1 crive, P5 crevestes||IFt.: P1 creerei, P3 creerá, P5 creeredes, P6 creerán||IPp.: P1 creeria||SPr.: P1 crea, P3 crea, P5 creades||SPt.: P1 crevess(e), P3 crevesse ~ creess(e)||SFt.: P3 crever ~ creer, P5 creverdes||Imp.: P5 creede